Od 23 czerwca 2017 roku Muzeum Ulmów w Markowej jest samodzielnym muzeum współprowadzonym i współfinansowanym przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Województwo Podkarpackie, a jego dyrektorem została dr Anna Stróż.
– Warto jednak przypomnieć, że to Muzeum – Zamek w Łańcucie zrealizowało budowę muzeum w Markowej i przez ponad rok od jego otwarcia sprawowało nad nim nadzór – mówi Wit Karol Wojtowicz, dyrektor Muzeum – Zamku w Łańcucie. – Managerem projektu była i jest arch. Bożena Knotz-Beda i to ona dopilnuje jeszcze zrealizowania ostatniego elementu zagospodarowania otoczenia Muzeum obejmującego Sad Pamięci i parking.
Sad Pamięci będzie dopełnieniem Muzeum – miejscem, gdzie zwiedzający będą mogli oddać się refleksji i zadumie. Pod względem ikonograficznym nawiązywał będzie do ogólnopolskiego charakteru Muzeum – zostaną w nim umieszczone podświetlane tablice z nazwami wszystkich polskich miejscowości, w których ludność żydowska była ratowana przez ok. 6 700 polskich Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. W chwili obecnej, według kompilacji sporządzonej przez Muzeum, takich miejscowości jest ok. 1 500. W Sadzie znajdzie się też lokalny akcent – w jego centrum stanie przeniesiony spod markowskiego skansenu pomnik Rodziny Ulmów z 2004 r.
Koszt Sadu Pamięci wyniesie 1 mln 057 tys. zł, parkingu zaś 933 tys. zł.
Samo Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej oraz Sad Pamięci powstały na podstawie sugestywnego projektu architektonicznego Mirosława Nizio z zespołem (NIZIO DESIGN INTERNATIONAL z Warszawy). Bryła budynku nawiązuje do tradycyjnego domu wiejskiego, krytego dwuspadowym dachem. Jej tylna część przekształca się w ostry graniastosłup. Obok Muzeum powstaje zaś Sad Pamięci, nawiązujący do Ogrodu Sprawiedliwych w Yad Vashem. Pod każdym drzewkiem znajdzie się granitowy kamień z nazwiskiem osoby, która ratowała Żydów oraz nazwiskiem ocalonego. Tabliczki z nazwiskami znalazły się na murze przed wejściem do Muzeum oraz na placu.
Archiwum Muzeum Ulmów w Markowej.
