Reklama

Lifestyle

Wojenne groby na Podkarpaciu. Najstarsze z czasu potopu szwedzkiego

Alina Bosak
Dodano: 17.08.2018
40400_gl
Share
Udostępnij
Znane jest miejsce pochówku około 200 tys. ofiar wojen i powstań w regionie. Ich lokalizację można sprawdzić na stronie internetowej Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego w Rzeszowie, gdzie uruchomiona została platforma „Miejsca Pamięci Narodowej – mogiły wojenne”. 
 
 
Opis, zdjęcia i lokalizację 158 cmentarzy wojennych, 62 kwatery wojenne, 383 zbiorowe mogiły wojenne i 286 indywidualnych grobów ofiar wojny znajduje się na stronie internetowej udostępnionej przez wojewodę podkarpackiego. Pochowanych jest w nich 18 206 osób. Internetowa platforma zawiera treść pochodzącą z wojewódzkiej ewidencji cmentarzy, kwater i mogił wojennych. Taką ewidencję wojewoda prowadzi zgodnie z ustawą z dnia 28 marca 1933 r. o grobach i cmentarzach wojennych (Dz. U. z 2017 r. poz. 681 z późn. zm.) To bogaty materiał, który dzięki internetowej platformie jest teraz dla wszystkich dostępny. 
 
Listę cmentarzy wojennych otwiera Baligród – cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego i Armii Radzieckiej. Z opisu dowiemy się, że „został on założony w latach 1946 – 1947 przez 34 Pułk Strzelców Budziszyńskich stacjonujący w Baligrodzie. Pierwotnie pochowano na nim poległych w walkach z UPA żołnierzy Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego, grupy manewrowej Wojsk Ochrony Pogranicza oraz 16 Pułku Piechoty. W 1953 roku cmentarz poszerzono o część południową, na której pochowano żołnierzy radzieckich, których szczątki ekshumowano z grobów położonych na cmentarzach w m.in. Baligrodzie, Przemyślu, Lesku, Ustrzykach Dolnych, Krośnie, Jarosławiu, Cisnej i Solince.
 
Obecnie na cmentarzu znajduje się 154 mogiły zbiorowe, część radziecka to 108 mogił zbiorowych, polska 46. Spoczywa w nich ok. 5 700 poległych żołnierzy. Spośród pochowanych tutaj żołnierzy zaledwie 981 to zidentyfikowani: 823 żołnierzy AR, 4 WP poległych w 1939 roku oraz 154 żołnierzy WP, którzy polegli w walkach z UPA. Mogiły ułożone są w rzędach. Wszystkie otoczone są lastrykowanymi obramowaniami, wypełnionymi ziemią z nasadzeniami roślinnymi. Na polskich grobach ustawione są lastrykowe krzyże, na rosyjskich poduszki z pięcioramiennymi gwiazdami, wykonanego z tego samego materiału.”
 
Na stronie internetowej cytowany jest także napis, który znajduje się na tablicy umocowanej do  wysokiego brzozowego krzyża, ustawionego po lewej stronie wejścia na cmentarz:
 
Przechodniu! Spójrz na ten krzyż
Żołnierze polscy wznieśli go wzwyż
Ścigając faszystów przez lasy, góry i skały
Dla ciebie polsko i dla twej chwały.
 
Jest także podana treść napisu na znajdującym się na cmentarzu pomniku. I to zarówno pierwotna („Bohaterom Armii Radzieckiej i Ludowego Wojska Polskiego poległym w latach 1944–47 w walce w niemieckim i rodzimym faszyzmem”), jak i nowa, umieszczona na pomniku w 2016 roku, która brzmi:
 
„Pamięci żołnierzy Wojska Polskiego poległych w walkach z Niemcami w latach 1939 – 1944 oraz żołnierzy Wojska Polskiego i Wojsk Ochrony Pogranicza poległych w walkach z UPA w latach 1944-1947 pamięci żołnierzy Armii Czerwonej poległych w walkach z Niemcami w latach 1944-1945.”
 
Na stronie jest także informacja o tym, że „prócz wymienionych wcześniej na cmentarzu pochowano szczątki kilkudziesięciu żołnierzy i ofiar wojny, których szczątki ekshumowano z likwidowanego cmentarza grekokatolickiego w Solince. W 2001 roku na postumencie z wykazem pochowanych ustawiono poświęconą im tablice:
 
„Na tym cmentarzu spoczywają oficerowie 8 pp 3 dp Legionów, kpt. Eugeniusz Bogucki, ur. 19.i.1903 r., adiutant dowódcy pułku, por. Wacław Sadowski, ur. 25.XII.1906 r., oficer łączności, polegli 8 X 1939 r. pod Roztokami przy przekraczaniu granicy podczas próby przedostania się na Węgry. Ich szczątki i innych niezidentyfikowanych żołnierzy WP przeniesiono w 1964 r. z cmentarza greckokatolickiego w Solince. kpt. dypl. Edward Jan Hełczyński, ur. 7 V 1907 r., oficer operacyjny 11 dywizji piechoty, poległ w nocy z 15 na 16 września 1939 r. w boju pod Nowosiółkami, szer. Penner, żołnierz 2 pułku Strzelców Podhalańskich, poległ 10 IX 1939 r. w Olszanicy, jego szczątki przeniesiono w latach 50–tych z cmentarza w Olszanicy. Cześć ich pamięci.”
 
Informację o cmentarzu w Baligrodzie uzupełniają dane na temat prac remontowych cmentarza w roku 1984 i prowadzonych od 2000 roku, które finansuje Wojewoda Podkarpacki oraz Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, a także Ambasada Federacji Rosyjskiej (remont mogił żołnierzy AR).
 
Na platformie „Miejsca Pamięci Narodowej – mogiły wojenne” znajdziemy wiele tak skrupulatnych opisów. Najstarsze pochodzą z okresu tzw. potopu szwedzkiego, najnowsze kryją szczątki konfliktów i represji okresu powojennego. Opisy każdego obiektu, krótkie lub bardzo szczegółowe, uzupełnione są o dokumentację fotograficzną i imienną ewidencję  osób, spoczywających na konkretnym cmentarzu czy w mogile. 
 
– Wśród pochowanych ponad 18 tys. to osoby zidentyfikowane, których dane osobowe są nam znane – dodaje Małgorzata Waksmundzka-Szarek, rzecznik prasowy Wojewody Podkarpackiego. – Z całą pewnością nie jest to katalog zamknięty. Pomimo faktu, że od wojny minęło wiele lat, wciąż lokalizujemy nowe miejsca spoczynku, zarówno pojedyncze pochówki jak i zapomniane cmentarze szczególnie z okresu I wojny światowej. Ewidencja jest wciąż aktualizowana i uzupełniana o nowe informacje.

Share
Udostępnij
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama

Nasi partnerzy