Stwardnienie rozsiane (sclerosis multiplex SM) to przewlekła choroba neurologiczna o niejasnych przyczynach. Jej pierwsze objawy pojawiają się głównie u osób dorosłych pomiędzy 20. a 40. rokiem życia, a więc osób będących na starcie swojego życia, lub będących w sile wieku. SM nie jest chorobą zagrażającą życiu, ale nieleczona może spowodować trwałe inwalidztwo. Współczesna medycyna nie potrafi jej co prawda całkowicie wyleczyć, ale łagodzi jej objawy i znacząco wpływa na jej przebieg, ograniczając lub odsuwając w czasie jej negatywne skutki. Dzięki szybkiej i dokładnej diagnostyce możemy postawić rozpoznanie już we wczesnej fazie choroby, a mając dostęp do nowoczesnych leków oraz możliwość wczesnego rozpoczęcia terapii, istnieje duża szansa na obalenie mitu, który krąży od wielu lat, że SM to wózek inwalidzki. Niezwykle pomocne są również warsztaty informacyjne i praktyczne warsztaty neuropsychologiczne oraz neurofizjoterapeutyczne prowadzone w Szpitalu Specjalistycznym im. Św. Rodziny w Rudnej Małej.
SM należy do grupy chorób z autoagresji, czyli takich, w których powstają tzw. autoreaktywne przeciwciała. Są one skierowane przeciwko własnym komórkom organizmu. W przypadku SM są one skierowanie przeciwko osłonkom mielinowym w obrębie ośrodkowego układu nerwowego (OUN). Osłonki te budują ochronną warstwę dla włókien nerwowych, a zniszczone przez przeciwciała powodują, że przewodzenie impulsów nerwowych ulega wyraźnemu spowolnieniu. Powstają wówczas w obrębie OUN ogniska zapalne – demielinizacyjne, tzw. plaki.
Najczęściej choroba ta przebiega pod postacią rzutowo-remisyjną, tzn. z okresami zaostrzeń – rzutów (powstawania nowych objawów) oraz remisji (uśpienia). Definicja stwardnienie rozsiane, jak sama nazwa wskazuje, obejmuje rozsianie – a dotyczy ono czasu i przestrzeni. Rozsianie w czasie to pojawianie się nowych objawów klinicznych (rzutów) lub nowych ognisk demielinizacyjnych w badaniu MRI (rezonansu magnetycznego), rozsianie w przestrzeni to obecność różnych objawów klinicznych wynikających z różnych ognisk demielinizacyjnych lub obecność licznych plak demielinizacyjnych w badaniu MRI.
Objawy neurologiczne SM zależą od lokalizacji ogniska demielinizacyjnego, które może być umiejscowione w obrębie mózgowia, rdzenia kręgowego czy nerwów wzrokowych. Stąd objawy choroby są bardzo różnorodne. Najczęściej są to: pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego (jeśli plaka umiejscowiona jest w obrębie nerwu wzrokowego), zaburzenia czucia (drętwienia, mrowienia, przeczulica czy też zniesienie czucia), zawroty głowy i zaburzenia równowagi (jeśli ognisko demielinizacyjne będzie zlokalizowane w móżdżku lub pniu mózgu), niedowład kończyn dolnych z objawami ze strony pęcherza moczowego (ognisko w rdzeniu kręgowym), podwójne widzenie.
Stwardnienie Rozsiane – Szpital Specjalistyczny Św. Rodziny w Rudnej Małej
Wydaje się, że SM to choroba cywilizacyjna, choroba naszych czasów. Ale tak naprawdę to choroba znana już od bardzo dawna. Pierwszy opisany przypadek został już w XVIII wieku, w dzienniku przebieg swojego SM opisał August Fryderyk D’Este, wnuk króla Anglii. Jednak dopiero od lat 80. XX wieku potrafimy walczyć z tą chorobą, a ostatnie 10 lat w terapii SM przyniosło ze sobą ogromny postęp i dało możliwość stosowania leków, których skuteczność jest bardzo wysoka. Również dostępność do terapii uległa zmianie. Dziś właściwie każdy pacjent z aktywną postacią rzutowo-remisyjną jest leczony w ramach programu NFZ. Dla pacjentów aktualnie dostępne jest leczenie immunomodulacyjne w ramach programu leczenia tzw. I linii, z zastosowaniem interferonów oraz octanu glatirameru, a także w razie ich nieskuteczności – program II linii z zastosowaniem leków bardziej agresywnych m.in. natalizumabu i fingolimodu. Jednak wachlarz leków, jakie są aktualnie zarejestrowane do walki z tą chorobą, jest jeszcze bogatszy o co najmniej trzy nowe leki immunomodulacyjne, a także dwa leki immunosupresyjne, które w niedługim czasie, mamy nadzieję, będą również dostępne dla polskich pacjentów.
Nie możemy jednocześnie zapominać o rehabilitacji, która powinna być prowadzona już od początku choroby. Musimy każdego dnia uczyć nasz mózg nowych umiejętności i informacji, powodując tym samym powstawanie nowych połączeń pomiędzy naszymi komórkami nerwowymi – neuronami, wykorzystując tzw. neuroplastyczność naszych mózgów, która u pacjentów z SM jest naprawdę wysoka.
Pacjent powinien być objęty całościową opieką zespołu specjalistów zajmujących się w sposób szczególny stwardnieniem rozsianym, w skład którego wchodzić powinni nie tylko neurolog zajmujący się SM, ale również pielęgniarka, fizjoterapeuci, neurologopeda, neuropsycholog, dietetyk. Warto też organizować dla wszystkich pacjentów z SM warsztaty informacyjne, ale również warsztaty praktyczne neuropsychologiczne czy neurofizjoterapeutyczne. Taka inicjatywa jest również prowadzona w naszej placówce od początku tego roku.
Życie z SM wcale nie musi oznaczać wyroku niepełnosprawności. Musimy się z tą diagnozą oswoić, a nawet ją polubić, tak by nauczyć się z nią żyć i walczyć. Musimy z SM zawrzeć życiowy kompromis, wtedy mamy szansę na sukces. Ze względu na coraz lepszą dostępność do lekarza neurologa, coraz lepsze wyszkolenie specjalistów zajmujących się tą chorobą, coraz dokładniejsze możliwości diagnostyczne, choroba ta jest obecnie rozpoznawana we wczesnym stadium i w większości przypadków możemy nad nią zapanować.
Szpital Specjalistyczny im. Św. Rodziny w Rudnej Małej
Autorem tekstu jest:
Lek. med. Iwona Rościszewska-Żukowska z Oddziału Neurologii z Udarowym Szpitala Specjalistycznego im. Św. Rodziny w Rudnej Małej
Więcej informacji uzyskają Państwo
w Szpitalu Specjalistycznym im. Świętej Rodziny.
Rudna Mała 600, 36-060 Głogów Młp.,
