Komentarz Axelo (Anna Pazdro)
Dodano: 11-07-2018
Oceny, czy postanowienie umowne jest niedozwolone i stanowi klauzulę abuzywną (art. 3851 § 1 k.c.), dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2018 roku, sygn. akt III CZP 29/17.
Komentarz Axelo (Anna Pazdro)
Rzecznik Finansowy wystąpił z wnioskiem o podjęcie przez Sąd Najwyższy uchwały mającej na celu rozstrzygnięcie istniejących w orzecznictwie sądów rozbieżności co do wykładni prawa w odniesieniu do zagadnienia związanego z przesłankami nieuczciwego (abuzywnego) charakteru postanowienia (warunku) umowy i pojawiających się wątpliwości, czy na podstawie art. 385(1) i 385(2) k.c., badanie w toku kontroli konkretnej sprawy przesłanek zgodności z dobrymi obyczajami i rażącego naruszenia interesów konsumenta dokonywane jest na podstawie treści umowy, czy też ocena taka dokonywana jest także z uwzględnieniem sposobu wykonywania badanego postanowienia i umowy w praktyce. Rozbieżność orzecznictwa w powyższym zakresie dostrzegalna jest m.in. w umowach zawieranych przez podmioty rynku finansowego z konsumentami, w szczególności na tle tzw. umów frankowych.
Uchwała Sądu Najwyższego będzie miała fundamentalne znaczenie przy dokonywaniu przez sądy oceny indywidualnych spraw w zakresie uznawania postanowień umów kredytowych o udzielenie kredytów nominowanych do waluty obcej, głównie w CHF. Po istotnej aprecjacji franka szwajcarskiego w 2015 roku, sądy odnotowały falę pozwów składanych przez kredytobiorców - konsumentów o uznanie poszczególnych postanowień umów lub całych umów kredytowych o udzielenie kredytu denominowanego w CHF za nieważne. Złożenie pozwu i uzyskanie pozytywnego dla powoda rozstrzygnięcia miało na celu ustalenie zobowiązania kredytowego powoda, którym jest konsument, z uwzględnieniem kursu CHF z dnia zawarcia umowy kredytowej. Uzyskanie takiego rozstrzygnięcia miałoby niebagatelne znaczenie dla kredytobiorcy, biorąc pod uwagę, że w zależności od daty zawarcia umowy kredytowej, wzrost kursu franka szwajcarskiego powodował wzrost kwoty kredytu do spłaty (w przeliczeniu na PLN) do kilkudziesięciu procent. W czarny czwartek, tj. 15 stycznia 2015 roku, poranny kurs franka kształtował się na poziomie 3,45 PLN, natomiast po godzinie 11:00, gdy bank centralny Szwajcarii niespodziewanie ogłosił, że nie będzie już bronił kursu swojej waluty wobec euro, kurs poszybował do kwoty 5,19 PLN i w ciągu zaledwie kilku minut złotówka potaniała wobec franka o ok. 45%. Do tego momentu jednak kurs szwajcarskiej waluty pozwalał na korzystniejszą dla kredytobiorców spłatę kredytów frankowych, niż gdyby zaciągnęli kredyt złotowy.
W toku postępowań sądowych, powodowie – kredytobiorcy, niejednokrotnie wywodzili, że postanowienia umów kredytowych, z uwagi na ich wadliwe sformułowanie, niedookreśloność i nieweryfikowalność, a tym samym dowolność banku w kształtowaniu zasad przeliczania wartości waluty szwajcarskiej, jako sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszające interes konsumenta, stanowią klauzule niedozwolone (abuzywne) i nie wiążą stron umowy kredytowej. Pozwane banki uwydatniały w toku postępowania fakt, że przez szereg lat spłaty kredytu konsumenci nie negowali kwestionowanych zapisów, korzystając z korzystnego dla nich kursu CHF, a tym samym wskazywali, że sama realizacja, wykonywanie umowy było dla konsumentów korzystane, w konsekwencji czego nie można mówić o sprzeczności zapisów z dobrymi obyczajami czy rażącym naruszeniem interesów konsumentów.
Sądy powszechne, dokonując kontroli indywidualnej i oceniając konkretne sprawy, orzekały raz na korzyść jednej, raz na korzyść drugiej strony, bądź to akcentując potrzebę uwzględnienia wyłącznie treści umowy kredytowej, z oderwaniem od sposobu jej wykonywania, innym razem podnosząc konieczność uwzględnienia także sposobu wykonywania umowy w praktyce, w okresie od daty jej zawarcia do daty wyrokowania. Każe z tych stanowisk znajdowało uzasadnienie w brzmieniu obowiązujących aktów prawnych, tj. dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 roku w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (dalej: dyrektywa), której implementację stanowi m.in. art. 385(1) k.c.
Sąd Najwyższy przychylił się do stanowiska Rzecznika Finansowego oraz do linii orzeczniczej, która przyjmowała, iż test abuzywności dokonywany jest w odniesieniu do momentu zawarcia umowy. Wydaje się, że decydujące znaczenie dla przyjęcia takiego stanowiska miało zastosowanie prounijnej wykładni art. 385(1) k.c.
Należy bowiem zauważyć, że do dnia 13 października 2016 roku funkcjonowało w obrocie błędne tłumaczenie art. 4 ust. 1 dyrektywy, a które stanowiło podstawę do implementacji art. 385(1) § 1 k.c. do polskiego porządku prawnego. Brzmienie wadliwe o treści: „Nie naruszając przepisów art. 7, nieuczciwy charakter warunków umowy jest określany z uwzględnieniem rodzaju towarów lub usług, których umowa dotyczy i z odniesieniem, w czasie wykonania umowy, do wszelkich okoliczności związanych z wykonywaniem umowy oraz innych warunków tej umowy lub innej umowy, od której ta jest zależna”, które mogło wpływać na treść orzecznictwa krajowego, mimo jasnego brzmienia art. 385(2) k.c., analizowano także przez kontekst wykonywania umowy. Sprostowany tekst art. 4 ust. 1 dyrektywy w polskim brzmieniu; „Nie naruszając przepisów art. 7, nieuczciwy charakter warunków umowy jest określany z uwzględnieniem rodzaju towarów lub usług, których umowa dotyczy i z odniesieniem, w momencie zawarcia umowy, do wszelkich okoliczności związanych z zawarciem umowy oraz innych warunków tej umowy lub innej umowy, od której ta jest zależna”, w sposób oczywisty uwypukla moment zawarcia umowy, jako ten, który jest relewantny dla oceny abuzywności klauzul umownych w toku kontroli indywidualnej.
Uchwałę Sądu Najwyższego należy uznać za korzystaną dla kredytobiorców-konsumentów, których pozycja w sporze z kredytodawcą może ulec znaczącemu wzmocnieniu.
Aby szczegółowo omówić poruszone zagadnienia, skontaktuj się z AXELO. www.axelo.pl
Informacje zawarte w niniejszym artykule/komentarzu mają charakter skrótowy i informacyjny. Informacje te nie powinny zastępować szczegółowej analizy poruszanych w nim zagadnień, jak również stanowić podstawy podejmowania decyzji biznesowych lub jakichkolwiek innych czynności prawnych lub faktycznych.
KOMENTARZE
Czy same plusy "Mieszkania +"?
Aż 30% Europejczyków mieszka w wynajmowanym mieszkaniu. A w Polsce? Dla porównania, z najmu...
Światowe Dni Młodzieży w Centrum Wystawienniczo-Kongresowym?!
Centrum Wystawienniczo-Kongresowe...
Znów będzie łatwiej o kredyt?
Komisja Nadzoru Finansowego pracuje nad złagodzeniem rekomendacji dla sektora bankowego...
Święto Krystyn 9 marca w Łańcucie, 13 marca w Gdyni
"Gdzie łańcucki diabeł nie może, tam Krystynę pośle" to hasło przewodnie święta podkarpackich Krystyn, które wyjątkowo w tym roku będą swoje imieniny obchodzić nieco wcześniej...
Moc rodzinnych, weekendowych atrakcji w Krasnem
Cykl imprez rodzinnych z zabawami i konkursami rusza w Centrum Handlowym Auchan w Krasnem koło Rzeszowa. Już 25 i 26 maja odbędzie się pierwsze weekendowe wydarzenie - "Dzień Matki z CH Auchan". Na Panie...
Na dawnym wydziale sztuki powstały lofty - wyjątkowe osiedle z duchem artystów
Na przedmieściach...
Cztery przepisy na sukces. Biznesy rosną w projekcie Start In Podkarpackie
Specjalistyczne platformy internetowe dla wymagającego rynku medycznego zamierzają uruchomić dwa z czterech podkarpackich startupów, które w sierpniu...
Fibrain zainwestuje w WiseGlass. Inteligentne lustra podbiją świat?
Wyglądają jak zwykłe lustra, ale obok odbicia wyświetlają reklamy. Jakie? Zależy od tego, kto się przegląda. Trzy lata temu pomysł, wykorzystujący zaawansowane...
Podkarpacka Giełda Domów i Mieszkań. Setki ofert w G2A Arena
Małe mieszkania, domy z ogródkiem to dziś najlepiej sprzedaje się w Rzeszowie i jego okolicach. Po 2-3 miesiącach epidemii wyczekiwana obniżka cen nie nastąpiła, a idealne...
W Aeropolis powstała maszyna kontroli jakości. Szybsza od tych na świecie
Pięć sekund zajmie skontrolowanie wymiarów i innych parametrów samochodowej tarczy sprzęgła schodzącej z linii produkcyjnej w Jasionce koło Rzeszowa...
Co z budową 8 obwodnic na Podkarpaciu?!
W ramach rządowego Programu budowy 100 obwodnic na lata 2020-2030 na Podkarpaciu planowana jest realizacja ośmiu z nich. Będą to obwodnice Brzostka i Kołaczyc, Kolbuszowej, Jasła, Miejsca Piastowego, Nowej Dęby, Pilzna...
Więcej pasażerów na lotnisku w Jasionce. Od sierpnia loty do Turcji
Prawie 23 tysiące pasażerów obsłużył w lipcu Port Lotniczy Rzeszów-Jasionka. Był to pierwszy miesiąc od wybuchu pandemii COVID-19, w którym odbywały się...
PCI ProtoLab - rozwiązania dla przedsiębiorców i przyszłości Podkarpacia
Maratony projektowania ukierunkowane na realne wyzwania i problemy pochodzące z przedsiębiorstw, wspólne rozwijanie projektów, prototypów i startupów...
Rozpoczęto budowę Podkarpackiego Centrum Nauki Łukasiewicz
Łopaty wbite. W środę, 5 sierpnia, w Tajęcinie k. Rzeszowa uroczyście rozpoczęto budowę Podkarpackiego Centrum Nauki. Jego patronem ma być pochodzący z Podkarpacia wynalazca...
