Jabłoń ozdobna czyli rajska

Jabłoń ozdobna kwitnie w tym samym terminie, co jej odmiany owocowe. Sadzimy ją jednak nie dla smacznych jabłek, ale dla pięknych kwiatów. Równie dekoracyjne są owoce, przypominające małe wisienki. Mogą być ciekawie wybarwione i długo utrzymują się na gałęziach, często do późnej jesieni, a nawet przez zimę. W dodatku rajskie jabłuszka świetnie nadają się na różne przetwory. Są bogate w witaminę C.

Rajki przeważnie są drzewami szczepionymi na pniu, w zależności od odmiany tworzą korony kuliste, przewieszające się lub kolumnowe. Wiosną pokryte są ogromną ilością kwiatów, a we wrześniu spośród liści wystają małe, kolorowe i pyszne jabłuszka.

Czy pochodzą z raju?

Najbardziej popularne gatunki rajskich jabłoni to: jabłoń purpurowa (Malus × purpurea),  jagodowa (M. baccata), niska (M. pumila) i kwiecista (M. floribunda). Na nich mogą być szczepione odmiany ozdobne.

• Jabłoń jagodowa rośnie wolno i dorasta do 5 metrów wysokości, posiada zwisającą koronę. Wytwarza pojedyncze, białe kwiaty, które w fazie pączka mają barwę lekko różową. Owoce dorastają do średnicy 1 cm, zwisają na długiej szypułce. Drzewko może być hodowane na tarasach w skrzyniach lub donicach.
• Jabłoń kwiecista jest jedną z najstarszych i najbardziej popularnych gatunków rajskiej jabłoni. Charakteryzuje się pokrojem drzewiastym, dorasta do 8 metrów wysokości, tworzy parasolowatą, szeroką koronę. Pąki kwiatowe są purpurowe, kwiaty są różowe z białymi środkami. Owoce są małe, kuliste i żółte.
• Jabłoń niska dorasta do 2 m wysokości, tworzy liczne odrosty korzeniowe. Pokrój jabłoni jest luźny i nieregularny. Kwiaty są białe, jabłuszka żółtozielone z czerwonym rumieńcem drobne, dobre do przetworów. Liście są zielone, lekko omszone, mają kształt podłużny dorastają do 10 cm długości. Z tej jabłoni angielscy hodowcy wyselekcjonowali podkładki do odmian szlachetnych jabłoni: M9, M4, M7, MM106, M26 i M27, a polscy hodowcy wyselekcjonowali podkładki: P2 i P22.
• Jabłoń purpurowa wymaga słonecznego stanowiska. Jest mrozoodporna i tolerancyjna na suszę. Najczęściej atakowana jest przez parcha jabłoni, mączniaka prawdziwego oraz przez mszyce. Kwiaty są w odcieniach czerwieni, a owoce są purpurowoczerwone. Liście mogą być czerwono wybarwione lub zielonkawe.

Czy warto się skusić na rajskie jabłuszka?

Choć owoce są małe nie znaczy, że się nie nadają do spożycia. Rajskie jabłuszka zawierają w sobie sporo witaminy A i C, węglowodanów, garbników, kwasów organicznych, błonnik i flawonoidy. Dzięki zawartości antyoksydantów są stosowane w profilaktyce nowotworów i chorób serca. Owoce rajskiej jabłoni można przerobić na dżem, można je kandyzować i stosować do ozdoby deserów, można kisić je razem z kapustą lub osobno, dobrze smakują jako pikle lub w formie pieczonej z dziczyzną. Owoce rajki długo utrzymują się na drzewach dzięki czemu niektóre ptaki tj. drozdy, kosy, kwiczoły i jemiołuszki korzystają z pysznej spiżarni. Rajki zazwyczaj sadzimy jako solitery lub w szpalerze przy ogrodowych ścieżkach, a w miastach często przy chodniku lub w pasie zieleni pomiędzy drogami. Z owoców miejskich jabłoni powinny korzystać wyłącznie ptaki, my zbieramy owoce z czystej, przydomowej hodowli.

Pielęgnacja rajskiej jabłoni

Rajskie jabłonie preferują gleby żyzne, gliniaste i piaszczysto-gliniaste, lekko kwaśne o pH 5-6,5 oraz  umiarkowanie wilgotne, a stanowiska słoneczne i  zaciszne. Na słabszych glebach jabłonie będą rosły wolniej i będą gorzej kwitły i owocowały. Rajki powinniśmy sadzić z daleka od jabłoni uprawnych, ponieważ często są atakowane przez większość chorób i szkodników jabłoni domowych.Pielęgnacja rajskich jabłoni ogranicza się do usuwania odrostów poniżej miejsca szczepienia, wilków rosnących pionowo do góry, połamanych lub przemarzniętych pędów i tych nadmiernie zagęszczających drzewo, ponieważ rajki mają zakodowaną formę korony poprzez szczepienie. Cięcie jabłoni ozdobnych wykonujemy wiosną, najpóźniej do końca maja. Zabieg ten wykonany w późniejszym terminie osłabia ich kwitnienie w następnym roku.

Odmiany:

• 'Everest' – dorasta tylko do 5 metrów, ma pokrój o kształcie piramidalnym i tendencję do przewisania gałęzi. Kwiaty ma białe z jasnoróżowowymi naciekami. Owoce są małe, kuliste o czerwonopomarańczowej barwie.
• 'Adirondack' – o koronie zwartej, wyprostowanej, kolumnowej bądź kielichowatej. Liście są eliptyczne i osadzone na długich ogonkach. Dorasta do 5 m wysokości. Pąki są blado różowe, a kwiaty białe, pachnące i miododajne. Owoce są ciemnoczerwone kuliste, niesmaczne i kwaśne.
• 'Dolgo' – ma białe kwiaty, owoce czerwone, pokrój rozłożysty, jest odporna na choroby, dorasta do 8m
• 'Red Jade' – dorasta do 3,5 m wysokości, tworzy bardzo szeroką, nieregularną, płaczącą koronę do 9 m średnicy. Liście są owalne, ciemnozielone i błyszczące oraz bardzo drobno piłkowane na brzegach. Pączki kwiatowe są czerwone, a kwiaty śnieżnobiałe, z różowym nalotem, Owoce są drobne, czerwone.
• 'Royal Beauty' - czerwone kwiaty, karminowe owoce, zwisające pędy, dorasta do 3-4 m
• 'Royalty' – czerwone kwiaty, purpurowoczerwone błyszczące liście i owoce, wolno rośnie, ma koronę szeroką i zaokrągloną, dorasta do wysokości 4-5 metrów i średnicy do 4 metrów,
• 'Profusion' – ma czerwone, pachnące kwiaty, korona jest rozłożysta, najczęściej bez regularnego kształtu, bardzo szeroka. Liście są ciemnoczerwone lub bordowe, później stają się bardziej zielone z lekkim brązowym odcieniem, jesienią są czerwono-brązowe, gładkie i lśniące, owoce są okrągłe, czerwone i lśniące. Dorasta do 6m wysokości.

• 'Lemoinei' – ma zaokrągloną, nieregularną, luźną i bardzo rozłożystą koronę, dorasta do 5m wysokości. Liście są owalne, ostro zakończone i bardzo drobno ząbkowane na brzegach. Zmieniają barwę od czerwono-bordowego na wiosnę, poprzez zielony z bordowym spodem w trakcie lata, aż do czerwono-brązowego na jesieni. Kwiaty są czerwono różowe i pięknie pachną, owoce początkowo są jaskrawo czerwone, później ciemnieją do fioletowo brązowych.
• 'Golden Hornet' – ma jasnoróżowe kwiaty, owoce żółte, pokrój wyprostowany, dorasta do 4m wysokości
• 'Ola' – ma różowe kwiaty, owoce purpurowoczerwone i bardziej rozłożystą koronę, dorasta do 5m
• 'Professor Sprenger' – pąki są purpurowe, kwiaty różowawe i bledną przed opadnięciem, są silnie pachnące, owoce pomarańczowoczerwone, pokrój
• 'Red Sentinel' – ma kwiaty jasnoróżowe, owoce czerwone, liście zielone, korona kulista, dorasta do 5m wysokości
• 'Tina' – ma czerwone pąki kwiatowe i owoce, kwiaty są rózowawe, jest odmiana karłowa – wolno rośnie
• 'Kobendza' – ma kwiaty purpurowo-karminowe, owoce czerwone, rozłożystą koronę
• 'Makowiecki' – ma duże różowoczerwone kwiaty, owoce purpurowoczerwone, liście początkowo czerwone, później częściowo zieleniejące, kulistą koronę, dorasta do 5m wysokości
• 'Kelsey' – ma różowe, duże, pachnące pojedyncze kwiaty, dość luźną, rozłożystą, owalną i lekko spłaszczoną koronę, na początku liście są czerwone, później zielenieją. Owoce są czerwone, mają od 2 do 3 cm średnicy, dorasta do 8m wysokości
• 'Van Eseltine' – ma ciemnoróżowe, półpełne kwiaty, rośnie średnio szybko, z wiekiem poszerza się i dorasta do 5-8 m wysokości przy 3-5 m szerokości. Liście są ciemnozielone, błyszczące, pączki kwiatowe są ciemnoróżowe, owoce są żółto-zielone, często z czerwonym rumieńcem, o średnicy 1-1,5 cm.
• 'Fontana' – ma ciemno fioletowe pąki i kwiaty, liście ciemno zielone przechodzące w ciemno purpurowy, szeroką i płaczącą koronę, osiąga wysokość 3-5m wysokości
• 'Pendula' – ma liście czerwone, błyszczące, pączki ciemnoróżowe a kwiaty różowe, owoce drobne, ciemnoczerwone na długich szypułkach, jest to forma płacząca, dorasta do 5m wysokości.