O sobie: Po wielu latach pracy jako lektorka języka angielskiego oraz DOS (director of studies) własnej szkoły językowej, postanowiłam skupić się na czymś co, na ogół, bywa mało intratne, a konkretnie na literaturze. Czytam, piszę, publikuję w periodykach literackich w Polsce, USA, na Bałkanach, wydaję książki poetyckie (do tej pory 7), tłumaczę poezję Emily Dickinson (zuchwale aspirując do kanoniczności przekładu), wyjeżdżam na festiwale literackie oraz do domów pracy twórczej (Szwajcaria, Hiszpania); wciąż uczę oraz uczę się języków. O blogu: Będą to moje noty i wtręty kuLturalne i kuRturalne, głównie literackie, a nawet poetyckie. Nie mam doświadczenia w pisaniu blogów. Przeczuwam, że w sensie "gatunku literackiego" najbliżej mu do sylwy ponowoczesnej, czyli postmodernistycznej (sylwa: dzieło nierespektujące jednorodności gatunkowej, głównie poetyka kolażu; negatywne odwoływanie się do zastanych wzorców; heterogeniczność gatunkowa; sygnalizowany przez autora zamysł zburzenia wewnętrznej spójności utworu). O! W miarę doświadczenia, moja informacja o blogu (a może i o sobie) będzie ewoluować; zmieniać się na lepsze lub gorsze, w zależności od tego, kto i jak życzliwy czyta.
Nie nazywajcie mnie ironicznym poetą
Dodano: 14-08-2015
Andrij Bondar, fot. Olha Nowak
W poprzednim blogu wspomniałam po raz pierwszy o poecie ukraińskim Andriju Bondarze, przy okazji prezentowania sylwetki polskiego poety i tłumacza, Bohdana Zadury. 12 września 2015, w sobotę, o godzinie 17, w ramach drugiej edycji Pretekstów Kulturalnych / Dziedzictwo, a przede wszystkim z okazji największego w Europie wydarzenia promującego dziedzictwo kulturowe i edukację kulturalną społeczeństwa, Europejskich Dni Dziedzictwa (23. edycja), odbędzie się dialog poetycki poetów Bohdana Zadury i Andrija Bondara. Tego roku rzeszowskie wydarzenie odbędzie się pod hasłem "Dziedzictwo ukraińskie". Poetom będzie towarzyszył wspaniały saksofonista ukraiński Taras Bakovskyi. Moderatorkami tego spotkania będą prof. Magdalena Rabizo-Birek ("Fraza", UR) i Krystyna Lenkowska (Preteksty Literackie, Preteksty Kulturalne).
Bohdan Zadura przetłumaczył sporo wierszy Andrija Bondara na język polski, co jest dowodem jego uznania dla poezji ukraińskiego poety. W opublikowanym wywiadzie, Zadura nie ukrywa również podziwu dla prozatorskiego debiutu Bondara. A debiut ten, nazwijmy go światowym, miał miejsce właśnie w Polsce. „Historie ważnie i nieważne” nie ukazały się w oryginale w Ukrainie, choć w odcinkach, były systematycznie publikowane w tygodniku ukraińskim (a nawet na plastikowych reklamówkach w nakładzie kilkuset tysięcy egzemplarzy).
Zadura pisze: “(...) (ta) lektura (przyp. red. “Historie ważne i nieważne”) uświadomiła mi, że mimo wszelkich różnic między nami (kraju, języka i wieku) bardzo dobrze się w tych prozatorskich miniaturach odnajduję. To jakby książka również o mojej przeszłości. Paradoks, jaki w niej widzę, to to, że te króciutkie prozy układają się w epicki w gruncie rzeczy fresk (...)”.
Bondar też nie kryje podziwu dla twórczości Zadury mówiąc w tym samym wywiadzie:
“Nie ukrywam, że jestem pod wpływem Twojej twórczości poetyckiej. Zwłaszcza tych "zaduryzmów". Potrafisz zarazić na serio”.
Czy będzie to równoprawny poetycki duet polsko-ukraiński, czy dialog mistrza ze swoim akolitą? Czy rozmowy o poezji i sztuce translacji zboczą na tematy społeczne, polityczne, historyczne? Na przykład sprowokowane ciekawością publiczności. Czy będziemy Bondara porównywać z Jurijem Andruchowyczem, najbardziej rozpoznawalnym i nagradzanym w Polsce współczesnym poetą ukraińskim, prywatnie teściem Andrija Bondara? Nie wiadomo. Niemniej, szykuje nam się w Rzeszowie uczta poetycka z pretekstem ukraińskim w tle.
I choć poeta Andrij Bondar w jednym ze swoich wierszy woła „Nie nazywajcie mnie ironicznym poetą”, jak go nazywać inaczej znając choćby tylko jego wiersze i prozy w tłumaczeniu na język polski? W końcu to komplement, bo poezja ironiczna ma zacną tradycję w Polsce, że wymienię tylko petów współczesnych, jak Zbigniew Herbert i właśnie Bohdan Zadura, choć porównanie tych poetyk to jakby w dwie odległe gwiazdy na niebie porównywać. Ale nie o tym ta rzecz.
A oto jeden z wierszy Andrija Bondara w przekładzie Bohdana Zadury, jakże bliski (na moje ucho) poetyce swojego polskiego mistrza.
Andrij Bondar
przełożył Bohdan Zadura
ROBBIE WILLIAMS
“czemu oni wszyscy tak na mnie patrzą?
czyżby wiedzieli że jestem Ukraińcem” – za każdym razem myślę
wchodząc do kolejnego baru
“czyżby to było tak widać czyżby czyżby aż tak
aż tak było widać że jestem Ukraińcem”
zdejmuję kurtkę (z importu chyba niemiecką ale tu w takich nikt nie chodzi)
zostaję w dżinsach kupionych tutaj w zeszłym roku
zostaję w swetrze wyprodukowanym w państwie Peru
sweter – z pięknej wełny alpaki
świetny jakościowo i wygodny ale tutaj nikt takich nie nosi
zostaję w amerykańskich okularach
co jeszcze?
buty raczej sportowe – takie modne były cztery lata temu
Reklama
wyglądam beznadziejnie
czy może tylko tak mi się wydaje?
mój nastrój kołysze się między gorącym patriotyzmem i chęcią by dać komuś po mordzie
ale to by mnie całkiem zdradziło
“tylko Ukraińcy mogą tak po prostu wziąć i dać komuś po mordzie” –
myślą i się nie mylą
“tylko Ukraińcy tak pięknie potrafią śpiewać”
myślą i się nie mylą
(“tak śpiewać dzisiaj nie będę” – postanawiam)
“tylko Ukraińcy tak potrafią patrzeć kiedy się rozbierają” –
myślą i się nie mylą
“tylko Ukraińcy mogli wyrżnąć tak wielu naszych
w tak krótkim czasie”
myślą i się nie mylą
w tak krótkim czasie mogli tylko Ukraińcy
mam pół godziny
na wykonanie swojej historycznej misji
co ja zdołam zrobić przez pół godziny nad jednym kuflem piwa?
zrobić podsumowanie dnia
jeszcze jednego dnia Ukraińca w Polsce
i wyciągnąć pocieszający dla mnie wniosek:
“ja się im podobam po prostu jako człowiek jako osoba”
i odpłacam im wzajemnością zamawiając jeszcze jedno piwo
a robbie williams już dziesiąty raz dzisiaj mówi mi czego on oczekuje
od życia:
“i just wonna feel real love” – śpiewa robbie williams
ja i on potrzebujemy tego samego
dzisiaj nikomu nie dam po mordzie –
robię krok w stronę ukraińsko-polskiego pojednania
i uśmiecham się jak nikt tutaj nie potrafi
dobrze widzą moje zęby równy rząd zdrowych białych ukraińskich zębów
tutaj takich nikt nie ma
Andrij Wołodymyrowycz Bondar (ur. w 1974 w Kamieńcu Podolskim) - ukraiński pisarz, prozaik, publicysta, literaturoznawca i tłumacz.
Członek Stowarzyszenia Ukraińskich Pisarzy (1998). Laureat wydawnictwa Smołoskyp (1997).
W 1991 roku ukończył szkołę w Kamieńcu Podolskim. W latach 1991-1994 studiował w Instytucie Pedagogicznym w Kamieńcu Podolskim na kierunku filologicznym. W 1994 roku rozpoczął studia w Akademii Kijowsko-Mohylańskiej, które ukończył w 2001 roku. W latach 1998-2000 był redaktorem naczelnym gazety "Literatura plus" Stowarzyszenia Ukraińskich Pisarzy, następnie od 2000 do 2001 r. zastępcą redaktora naczelnego czasopisma "Ewa". Od 2001 do 2007 roku redagował "Półkę z książkami" w renomowanym tygodniku "Dzerkało tyżnia" i w gazecie "Gazeta po-ukraiński", której był felietonistą od 2006. Żonaty z pisarką Sofiją Andruchowycz.
Jako poeta debiutował 24 listopada 1993 roku, publikując wiersze w gazecie "Podolanin" w Kamieńcu Podolskim. Jest autorem czterech tomów wierszy: "Wesinnia werest'" (1998, Wiosenna herezja) , "Istyna i med" (2001, Prawda i miód), "Prymytywni formy własnosti" (2004, Prymitywne formy własności), "Pisni pisni. Zbirka nyz'koj poezii ta prymitiwnoj liryki" (2014, Pieśni pieśni. Zbiór wulgarnej poezji i prymitywnej liryki) oraz tomu prozy "Morkwjanyj lid" (2012, Marchewkowy lód). W języku polskim ukazał się w 2005 wybór jego wierszy zatytułowany "Jogging" (w przekładzie Adama Wiedemanna i Bohdana Zadury) oraz w tłumaczeniu tego drugiego wybór krótkich form prozatorskich "Historie ważne i nieważne"(2011), który znalazł się wśród siedmiu finałowych książek Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus.
Wiersze Bondara tłumaczono na język angielski, niemiecki, francuski, polski, szwedzki, portugalski, rumuński, chorwacki, litewski oraz białoruski. On sam przetłumaczył na ukraiński kilkanaście polskich książek. m. in., "Ferdydurke" Gombrowicza, "Lubiewo" Witkowskiego czy "Zrób sobie raj" Szczygła.
