Katarzyna Grzebyk
Dodano: 28-11-2015
Obecnie andrzejki kojarzą nam się przede wszystkim z czasem zabaw i wróżb, traktowanym jako forma rozrywki, jednak ich pierwotne znaczenie miało podłoże magiczne. - Wierzono, że akurat w tym okresie na ziemię powracają dusze zmarłych, więc korzystając z ich pomocy starano się poznać tajemnice przyszłości - tłumaczy Elżbieta Dudek-Młynarska z Muzeum Etnograficznego w Rzeszowie. - Wieczór ten był i jest wyłącznie porą wróżb o charakterze matrymonialnym i to tylko dla dziewcząt. Początkowo wróżono indywidualnie, a potem w grupie, gdy dziewczęta w tajemnicy przed chłopcami spotykały się w chacie, starając wywróżyć sobie pomyślne małżeństwo.
Co przyniesie wróżba?
Etnografowie do dziś nie potrafią jednoznacznie wyjaśnić, skąd wzięła się ta tradycja. Jedna z teorii mówi, że andrzejkowe wróżby mają swoje korzenie w Grecji. Samo imię Andrzej kojarzy się z greckim aner, andros, co oznacza męża lub mężczyznę. Inna dowodzi, że zwyczaje andrzejkowe wywodzą się od starogermańskiego boga Freyera, który odgrywał dużą rolę w kultach urodzaju i płodności. Przede wszystkim jednak wiąże się je z osobą św. Andrzeja apostoła, patrona dziewic i panien, który był ich orędownikiem w prośbach o dobrego męża, a poniósł męczeńską śmierć na Peloponezie. Stąd wigilia jego imienia, czyli noc z 29 na 30 listopada, została poświęcona wróżbom panieńskim.
Lanie wosku z przymrużeniem oka
Dawniej istniało również męskie wróżenie, choć w naszym regionie raczej nie występowało. Powód był prozaiczny: chłopcom nie było tak śpieszno do żeniaczki jak pannom na wydaniu. Kawalerowie mieli jedną bardzo romantyczną wróżbę - w wigilię św. Katarzyny należało uciąć gałązkę wiśni, wstawić do wody, którą należało codziennie zmieniać. Jeśli zakwitła w Boże Narodzenie, młodzieniec mógł być pewny, że poślubi miłą jego sercu kobietę. W wigilię św. Katarzyny kawalerowie gromadzili się w karczmie na wspólnej zabawie. - Być może kontynuacją dawnych spotkań w karczmie są dzisiejsze bale i zabawy andrzejkowe organizowane przez kluby i restauracje. Zwyczaje andrzejkowe przeszły pewną ewolucję, od praktyk magicznych do formy rozrywki. Zmieniły się potrzeby i obyczaje, zwłaszcza ludzi młodych. Zmieniły się również konwenanse. Dziś dominuje chęć zabawy i tak traktujemy wróżby andrzejkowe. Dziewczyny, zamiast wróżyć, mogą brać przyszłość w swoje ręce - przyznaje Elżbieta Dudek-Młynarska.
KOMENTARZE
Historia polskiej kuchni
Kiedy myślimy o polskiej kuchni, pojawia się kilka skojarzeń: tłusta, ciężka, pracochłonna. Nasza...
Rzeszów? Trzydziestoletni kawaler lubiący podróżować
Okazuje się, że Rzeszów to 30-35 letni...
Najlepszy pączek to taki, jak u babci
Pulchny, z jasną obwódką dookoła, lukrowany lub oprószony cukrem pudrem...
Święta Wielkiej Nocy!
Są najstarszym i najważniejszym świętem chrześcijańskim, upamiętniającym śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Jeżeli ustępują Bożemu Narodzeniu, to tylko pod względem komercyjnego rozmachu.
Złoty OTIS 2013 dla podkarpackiej firmy
Podkarpacka firma SYLVECO, producent kosmetyków naturalnych, zdobyła prestiżową nagrodę "Złoty OTIS 2013" za serię kosmetyków brzozowych.
Galeria Integracyjna - połączenie dwóch światów
W nowoczesnym niedawno oddanym do użytku jednym...
Prof. Bralczyk w Rzeszowie. "O prawdzie w języku"
Prof. Jerzy Bralczyk – wybitny językoznawca, specjalista...
Imponująca kolekcja historycznych strojów w muzeum w Rzeszowie
Rzeszowskie muzeum wciąż...
65 lat Kina Zorza i walka o przetrwanie! Od piątku czekają na widzów
W 2021 roku kino Zorza obchodzi jubileusz 65-lecia i… od kilku miesięcy rozpaczliwie walczy o przetrwanie w dobie koronawirusa. Kultowe rzeszowskie kino od...
Dagny nagra Osiecką. Fani wspierają i podarowali już 8 tysięcy
– Podziwiam ją. Zarówno jako artystkę, jak i kobietę. Wyprzedziła swoją epokę. Była kobietę niezależną w zależnym świecie. I odważną. Aby tworzyć, trzeba...
Teatry w Rzeszowie wracają z komediami i premierami
Po trzech miesiącach zamknięcia, teatry wreszcie mogą zaprosić publiczność. Króluje lekki, komediowy repertuar i już w lutym są premiery – jedna w Teatrze Siemaszkowej, druga w Rzeszowskim...
Ofiary Holokaustu z Podkarpacia - ich pomnik i premiera filmu "Jesteśmy razem"
W środę, 27 stycznia, w Międzynarodowym Dniu Pamięci Ofiar Holokaustu odbędzie się jednorazowy premierowy pokaz filmu o zagładzie Żydów...
Rzeszów Carpathia Festival 2021 z Jackiem Cyganem. Ruszyły eliminacje
Do końca lutego muzyczne talenty mają czas na przesłanie nagrań, by wziąć udział w eliminacjach do XVII edycji Międzynarodowego Festiwalu Piosenki "Rzeszów...
Majerscy dla katedry przemyskiej. Ocalone archiwum z Żołyni
Gdy w kwietniu 2019 Magdalena Kątnik-Kowalska wraz z mężem zakupiła w Żołyni kamienicę znanych snycerzy Dąbrowskich, natknęła się w ich warsztacie na zamkniętą szafę...
Kaplica Fredrów w Przemyślu znów otwarta
Po dwuletnich pracach konserwatorskich otwarta została kaplica pw. Świętego Krzyża w katedrze przemyskiej. Kaplicę fundowaną przez biskupa Aleksandra Antoniego Fredrę wybudowano w latach 1724-30. To miejsce...
W piątek koncert Filharmonii Podkarpackiej. Transmisja w Internecie
Walc Straussa i "Taniec węgierski" Brahmsa, a także Offenbach i Czajkowski - muzyka pełna temperamentu jest w programie najbliższego koncertu Filharmonii Podkarpackiej...