Oblicza Kultury

Antoniego Rząsy rzeźbiarska opowieść o ludzkim cierpieniu

A A A

Antoni Adamski

Dodano: 22-02-2014

Fot. Tadeusz Poźniak

Komentarze (0)

Twitter

Mail

Podziel się

ZDJĘCIA

zobacz wszystkie ›

Średnio co 22 lata Rzeszów organizuje ekspozycję wybitnego zakopiańskiego artysty urodzonego w Futomie. Nie znaczy to, iż o Rząsie u nas zapomniano. Przeciwnie. W piątek, 21 lutego do Muzeum Etnograficznego przyszły tłumy. Wystawa - która powstała z inicjatywy Damiana Drąga, szefa Muzeum oraz Marcina Rząsy, syna artysty prowadzącego w Zakopanem galerię jego prac - będzie czynna do 18 maja br.

Antoni Rząsa urodził się 28 lutego 1919 w Futomie koło Dynowa, w miejscu gdzie przenikają się wpływy Wschodu i Zachodu: katolicyzmu rzymskiego i greckiego. Edukację artystyczną zawdzięczał Antoniemu Kenarowi, twórcy Państwowego Liceum Technik Plastycznych w Zakopanem. Po ukończeniu szkoły Rząsa pracował tam jako pedagog. W maleńkiej pracowni w budynku internatu powstawały rzeźby pokazywane później na całym świecie: w Berlinie, Moskwie, Paryżu, Londynie, Tokio, Pekinie czy Szanghaju. W roku 1976 ukończył budowę domu wraz z galerią autorską, lecz stan zdrowia nie pozwolił mu na dalszą pracę. Zmarł w 1980 r. Spoczywa na zakopiańskim Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzysku.

Dojrzała twórczość Rząsy rozpoczyna się w 1959 r. od krucyfiksu umieszczonego na grobie Antoniego Kenara. W cyklu „Ukrzyżowań” i „Piet” burzył tradycyjną ikonografię chrześcijańską, co wywoływało wówczas wiele zgorszenia i pretensji. Trzeba było dziesięcioleci by zrozumieć świat artysty pełen własnych symboli i ukrytych znaczeń. Motywem przewodnim twórczości Rząsy jest dramat ludzkiego losu, który dosięga każdego: zarówno Boga w Jego ziemskiej postaci jak i człowieka. „Posługując się symbolem Chrystusa – mówił Antoni Rząsa – opowiadam o ludziach. Idea ta powstała pod wpływem ostatnich dni bardzo ciężkiej choroby mojego profesora Antoniego Kenara. Gdym widział jak się męczy, jakoś nie mogłem się z tym pogodzić...Posługując się Chrystusem rzeźbiłem człowieka, i życie, i cierpienie”.

Patrząc w oczy Rząsowych rzeźb

Reklama

Korzenie twórczości jednego z najwybitniejszych artystów współczesnych tkwią nie tylko w rzeźbie ludowej pogranicza kultur. Artyście bliska jest sztuka romańska, gotyckie mistyczne krucyfiksy szkoły kolońskiej oraz sztuka przełomu gotyku i renesansu np. słynne „Ukrzyżowanie” Mathiasa Grunewalda. Inspiracje czerpał również ze sztuki włoskiej, gdzie wyjechał w roku 1962. Była to jego jedyna podróż zagraniczna – stypendium Ministerstwa Kultury i Sztuki. Swym rzeźbom nadał taki ładunek ekspresji i taką wyrazistość iż są one rozpoznawalne na pierwszy rzut oka. Charakter tej sztuki trafnie określił znany zakopiański malarz Tadeusz Brzozowski: „Patrząc w oczy Rząsowych rzeźb słychać skrzyp udręczonego drewna. Może to pęka drewno a może pęka serce udręczonych”.

Ekspozycja rzeszowska pokazuje kilkadziesiąt najcelniejszych prac artysty ze zbiorów zakopiańskiej galerii oraz dwie prace z BWA w Rzeszowie (zakupione od artysty w 1970). Najważniejsze z dzieł Rząsy to Piety: opłakiwanie Chrystusa o tak wielkim ładunku bólu jakiego nie znała dotąd nasza sztuka. Obok nich cykl „Ukrzyżowań”, św. Anna Samotrzecia, postaci matek z dziećmi, płaskorzeźby z wizerunkami świętych, a nawet własnego projektu ręcznie rzeźbione zydle.

Marcin Rząsa podziękował na wernisażu za pietyzm z jakim przygotowywana została ekspozycja. Nie bez powodu nosi ona tytuł „Powroty”. Artysta wyjechał z Futomy do Zakopanego w wieku 19 lat. Rodzinna wioska ukształtowała jego wrażliwość i jego świat wewnętrzny. Powracał tu wielokrotnie. Przymierzał się nawet do przeniesienia się tu na stałe. Nie było to możliwe. W roku 1964, w czasie rocznego urlopu pedagogicznego przyjechał na kilka miesięcy do pobliskiego Dachnowa. Wynajął na kilka miesięcy krytą słomą chatkę. Pracował w niej tak intensywnie, iż aby przetransportować do Zakopanego powstałe tu rzeźby, musiał wynająć wagon kolejowy. Dlatego rzeszowska wystawa przeniesiona zostanie do Domu Kultury w Dachnowie, gdzie będzie ją można oglądać od 26 maja do 1 czerwca br.

Marcin Rząsa, syn Antoniego Rząsy na wernisażu prac ojca w Muzeum Etnograficznym. Fot. Tadeusz Poźniak

Tagi: rzeźba, Muzeum Etnograficzne w Rzeszowie, Antoni Rząsa

Komentarze (0) Twitter Mail Podziel się

KOMENTARZE

POWIĄZANE ARTYKUŁY

Sękata sztuka Zdzisława Pękalskiego

Zdzisław Pękalski, ponad 70-letni były nauczyciel rysunku, żywa legenda...

O upływie czasu w stalowowolskim muzeum

Każda kolejna wystawa w Muzeum Regionalnym w Stalowej Woli to zapowiedź...

Sopran Kurzak rozgromił burzę w Rzeszowie

Takiego koncertu w Rzeszowie jeszcze nie było. W piątek po południu...

Weekend z filharmonią na rzeszowskim Rynku

Muzyka poważna nie zawsze jest tak bardzo poważna i każdy może jej słuchać. Aby to udowodnić już trzeci rok z rzędu w Rzeszowie organizowane są koncerty symfoniczne na Rynku, a muzyka poważna opuszcza mury...

Jaką wybrać branżę by utrzymać się na rynku?

Firma to nie tylko realizacja naszych umiejętności, pasji, ale też odpowiedź na potrzeby rynku. Zły wybór branży może przynieść straty lub też dać miejsce w szarym szeregu innych dużych firm...

zobacz więcej

Reklama