REKLAMA
Automatycznie wyświetlimy artykuł za 10 sekund
Przejdź do artykułu
Reklama
Reklama
Ludwik Cieślik. Autoportret, olej na płótnie, 1950. Reprodukcja Muzeum Historii Miasta Przemyśla
GALERIA ZDJĘĆ
W kulturze Przemyśla pojawiło się nowe nazwisko. To Ludwik Heller (1904 -1990), który przybrał nazwisko Cieślik – malarz, rysownik, grafik i plakacista, absolwent Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Antwerpii. Jego postać przypomniała Katarzyna Winiarska z Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej. Ekspozycja w kamieniczce Rynek 9 czynna będzie do końca roku.
Rodzinne miasto obecne było w twórczości Ludwika Cieślika przez całe życie. Na rysunku z lat 70-tych wyłania się jak z mgły lub marzenia sennego. Stąd tytuł ekspozycji „Uśpione miasto – La ville endormie”. Gęstwina kresek układa się w panoramę starówki z placem rynkowym na pierwszym planie, koronkowymi fasadami barokowych kościołów na wzgórzu, wieżą katedralną i basztą zamkową. Na Rynku wyeksponowana została kamieniczka pod numerem 18.
TO MOŻE CIĘ ZAINTRESOWAĆ
Reklama
.jpg)
Pejzaż. Reprodukcja Muzeum Historii Miasta Przemyśla
To tutaj 25 stycznia 1904 przyszedł na świat Ludwik Heller. Wywodził się z rodziny zasymilowanych Żydów. Jego ojciec Izrael był zamożnym kupcem. Okres oblężenia Przemyśla Hellerowie przeczekali wyjeżdżając do rodziny w Pradze. Po powrocie – pod koniec 1915 r. Ludwik chodził do gimnazjum; maturę zdał w 1923 r. Później wyjechał na studia do Krakowa: uczęszczał na germanistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim, biorąc zapewne czynny udział w życiu artystycznym. Na razie nie było mu dane studiować malarstwo. W 1926 udał się do Antwerpii, aby zgodnie z wolą rodziny studiować ekonomię. Po jej zakończeniu miał udać się do Stanów Zjednoczonych, by prowadzić antykwariat wuja Samuela. Przedwczesna śmierć wuja skorygowała rodzinne plany: Ludwik mógł rozpocząć naukę w Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Antwerpii. Ukończył ją i przez kilka lat pozostał w Belgii.
Do kraju wrócił w 1934 i osiedlił się w Warszawie. Pracował jako ilustrator książek dla dzieci, karykaturzysta prasowy i projektant plakatów filmowych. Odwiedzał rodzinę w Przemyślu i we Lwowie. W tym drugim mieście poznał swą przyszłą żonę -Temkę Kritz. Wzięli ślub we lwowskiej synagodze 3 września 1939.
Po wkroczeniu wojsk sowieckich młode małżeństwo zmuszone było do realizowania propagandowych zamówień okupanta: od dekoracji wystaw sklepowych po malowanie portretów przywódców ZSRR. Ludwik Heller pracował także jako scenograf w Teatrze Wielkim (razem z Feliksem Wygrzywalskim); wykonywał również ilustracje do pisma satyrycznego „Krokodyl na Zachodniej Ukrainie”. Wystawiał swe prace malarskie oraz grafiki w Lwowskim Związku Zawodowym Artystów-Plastyków (ekspozycje objazdowe także w Kijowie, Mińsku, Moskwie i Charkowie) oraz na Wystawie Sztuki Polskiej w Moskwie.
Reklama
.jpg)
Rzeka Moza (Belgia), 1947, tempera na papierze. Reprodukcja Muzeum Historii Miasta Przemyśla
Wkroczenie wojsk niemieckich do Lwowa po 22 czerwca 1941 zmusiło Ludwika i Temkę do ukrywania się na prowincji. Odnawiali malowidła w wiejskich kościołach w zamian za utrzymanie. W końcu przedostali się do Warszawy, gdzie zmienili swą tożsamość ukrywając żydowskie pochodzenie. Wielkim wstrząsem psychicznym była dla nich - oglądana z dzielnicy aryjskiej - likwidacja stołecznego getta po powstaniu w 1943 oraz Powstanie Warszawskie 1944. Przeżyli obóz w Pruszkowie, a po wojnie dotarli do Krakowa. Tutaj ukazała się teka graficzna „Cierpiąca Warszawa” wydana pod nowym nazwiskiem: Ludwika Cieślika (jego żona przybrała miano Łucji Kastory).
Nowy rozdział w życiu obojga otwarła trzymiesięczna podróż do Belgii. Emigranci zamieszkali w Brukseli, gdzie dzięki pomocy rodziny znaleźli zatrudnienie w zawodach plastycznych. Łucja pracowała jako ilustratorka w poświęconych modzie czasopismach kobiecych. Ludwik zaczął projektować plakaty filmowe. Zajęciu temu poświęcił trzydzieści pięć lat życia. W roku 1948 przyszło na świat ich jedyne dziecko – syn Stanisław, późniejszy opiekun spuścizny ojca i współorganizator obecnej – pierwszej w Polsce - wystawy w Przemyślu. Rodzice dbali, by syn znał język rodzinny: uczęszczał do szkoły polskiej, wyjeżdżał na kolonie organizowane przez polskie organizacje. Poznawał nawet pieśni i tańce ludowe. Ludwik przez całe swoje życie bardzo intensywnie pracował. Wedle informacji syna artysta zaprojektował przeszło tysiąc plakatów filmowych (sygnowanych pseudonimem „Wik”- ostatnią sylabą swego imienia). Znany był jako ilustrator książek i rysunków satyrycznych, uprawiał malarstwo i grafikę artystyczną.
ZOBACZ TAKŻE
Reklama
Łucja Kastory pozostała związana ze światem mody: zaczęła pisać na ten temat, jako projektantka współpracowała z producentami tekstyliów. Ludwik Cieślik zmarł w 1990 w Brukseli, pochowany został na jednym z miejskich cmentarzy. Łucja Kastody odeszła w 2007. Zmarła we Włoszech, gdzie Stanisław – zamieszkały w Mediolanie - sprowadził ją po śmierci ojca.
W Muzeum Narodowym Ziemi Przemyskiej – Muzeum Historii Miasta Przemyśla pokazano skromny wybór twórczości Ludwika Cieślika. Dlatego wszelkie wnioski i uogólnienia na jego temat należy uznać za przedwczesne. Wystawa wraz z katalogiem – autorstwa Katarzyny Winiarskiej pokazują utalentowanego rysownika, malarza, plakacistę i grafika. Rysunki powstały w dwóch okresach. Te wykonane po 1945 są wierną, wstrząsającą kroniką wojny oraz powojennej tułaczki. Pełne dramatyzmu są zapisem doświadczeń całego pokolenia, któremu przyszło „cierpieć i walczyć”. Szkice z Powstania Warszawskiego oraz ze zorganizowanego przez okupanta obozu przejściowego w Pruszkowie pokazują niemieckie okrucieństwo, gruzy i ruiny. Pełne wymowy są szkice z hali obozowej oraz z hal dworcowych, które były codziennym widokiem w czasie wielomiesięcznej tułaczki. Oglądamy je w litograficznym cyklu „Warszawa cierpi i walczy” opublikowanym w Krakowie w 1946. Druga teka litografii „Warszawa 1944” wydana w Brukseli w 1968 pokazuje wojenną rzeczywistość z dystansu. Ma charakter ilustracyjny. Wśród rysunków zdarzają się prawdziwe perełki jak szkic przemyskiego Rynku oraz unosząca się nad starówką Syrenka na koniu. Samotne uschnięte drzewo w przeraźliwie pustym pejzażu spod Waterloo to w raczej krajobraz wewnętrzny artysty niż wizerunek realnego świata.
Reklama
Obrazy malowane temperą na papierze lub kartonie to przede wszystkim pejzaże z Belgii, Austrii i Szwajcarii. Są one pełne koloru, słonecznych promieni i gry świateł rysujących górskie szczyty. Techniką olejną na płótnie wykonany został interesujący, nasycony światłem autoportret w kapeluszu z szerokim rondem.
.jpg)
Ludwik Cieślik. Autoportret, olej na płótnie, 1950. Reprodukcja Muzeum Historii Miasta Przemyśla
Specjalnością Ludwika były plakaty, których - jak poinformował syn Stanisław - wykonał ponad tysiąc. Na wystawie widzimy ich kilka. Realistyczne pełne wyrazu sceny z filmów prezentują najciekawszą w owym czasie polską produkcję: m.in. „Kanał” w reżyserii Andrzeja Wajdy czy „Zamach” Jerzego Passendorfera. Środki graficzne daleko odbiegają od rozkwitającej w owym czasie „polskiej szkoły plakatu” operującej skrótem graficznym, przenośnią czy symbolem plastycznym. Zaskakuje niewielki format plakatów Cieślika powodowany tym, iż były one umieszczane na witrynach kiosków czy w wagonach metra.
Wystawa w Muzeum Historii Miasta Przemyśla – Oddziale MNZP czynna będzie do końca br.
Pisząc tekst korzystałem z katalogu wystawy ”Ludwik Cieślik (1904-1990) Uśpione miasto – La ville endormie” autorstwa Katarzyny Winiarskiej, wyd. MNZP, Przemyśl 2022.
Reklama
Rozwiń
