Reklama
REKLAMA
Automatycznie wyświetlimy artykuł za 10 sekund
Przejdź do artykułu
Reklama
Reklama

Drabina do Nieba dla Rzeszowa od Szajny

A A A
Alina Bosak

Dodano: 27-02-2023

Wizualizacja pomnika ze zbiorów Łukasza Szajny. Portret Józefa Szajny autorstwa Tadeusza Poźniaka.

Wizualizacja pomnika ze zbiorów Łukasza Szajny. Portret Józefa Szajny autorstwa Tadeusza Poźniaka.

Latem na szczycie ul. Krakowskiej stanie rzeźba -  drabina, symbolicznie łącząca niebo z ziemią i jak w śnie biblijnego Jakuba pozwalająca aniołom schodzić na ziemię, a i ludziom wspinać się do niebieskich bram. To pomysł profesora Józefa Szajny sprzed 15 lat. Artysty pochodzącego z Rzeszowa, którego dzieła  - sztuki teatralne i obrazy – poruszały cały świat, artysty, który dostrzegał wysiłek ludzkiej wspinaczki ku niebu i sens nadziei, chociaż omal nie umarł w obozie Auschwitz i mógł nie wierzyć już w nic.
 
- Kiedy nie mogę w nocy spać, przypomina mi się ta drabina. Że trzeba ją postawić - przyznał się Jerzemu Fąfarze jeszcze przed chorobą Tadeusz Ferenc. – Gdyby żył, na pewno i on dopilnowałby, aby rzeźba Szajny, dla której miejsce i projekt profesor wybrał przed 15 laty, w końcu pojawiła się na ul. Krakowskiej w Rzeszowie – uważa Fąfara, autor książki o Szajnie i rzeszowskich licealistach wywiezionych przez Niemców w 1940 roku w pierwszym transporcie do obozu KL Auschwitz.
Reklama
 
Fąfara udokumentował wspomnienia Szajny podczas wielogodzinnych nagrań i spotkań. Napisał nie tylko książkę, ale był też wielkim orędownikiem upamiętnienia artysty w Rzeszowie, gdzie Józef Szajna urodził się w 1922 roku, chodził do szkoły (II LO im. płk. Leopolda Lisa-Kuli), działał w obronie we wrześniu 1939, sabotował niemiecką produkcję w przejętej fabryce WSK, za co został potem uwięziony w obozie KL Auschwitz. Przeszedł tam przez celę śmierci, co uczyniło go człowiekiem, który „dostał życie po raz drugi” i miało wpływ na twórczość – malarską, scenograficzną i reżyserską, której poświęcił się po zakończeniu wojny i ukończeniu ASP w Krakowie. 

Szajna szuka miejsca dla Drabiny do Nieba

„Drabina do Nieba” była jego ostatnia ideą związaną z Rzeszowem. Wcześniej stworzył spektakl z Teatrem im. Wandy Siemaszkowej, a na strychu teatru zaprojektował galerię, do której podarował wiele swoich dzieł. Zaprojektował także pomnik „Przejście 2000” na pl. Cichociemnych w Rzeszowie. – Siedząc kiedyś przy tym pomniku razem z profesorem wpadliśmy na pomysł, by upamiętnić tam także 40 licealistów – przyjaciół Szajny wywiezionych do obozu. Projekt alejek i rozmieszczenie kamieni, które tych chłopców symbolizują, stworzył Władysław Hennig, a Szajna projekt zatwierdził. Potem, tuż przed śmiercią profesora w 2008 roku, wymyśliliśmy Drabinę do Nieba. – opisuje Jerzy Fąfara.
Reklama
 
- Józef Szajna przyjechał na jakąś, już nie pamiętam, na jaką uroczystość do Rzeszowa. Wsiedliśmy do samochodu z Jerzym Lubasem i ruszyliśmy szukać dla niej odpowiedniego miejsca. Jeździliśmy po Rzeszowie. Najpierw przyszła nam do głowy ul. 3 Maja, dawna Pańska, na której przed wojną wszyscy uczniowie i studenci spotykali się. Szajna stwierdził jednak, że na tej ulicy nie ma odpowiedniej przestrzeni, bo od razu planowaliśmy, że będzie ona miała 20 metrów wysokości. Pojechaliśmy więc jeszcze na Pobitno, gdzie na cmentarzu spoczywają rodzice Szajny. Byliśmy pod pomnikiem Oświęcimiaków na cmentarzu na Wilkowyi. A potem ruszyliśmy dalej i dotarliśmy na Krakowską. Zatrzymaliśmy samochód na samym szczycie. Wysiedliśmy. Szajna popatrzył i powiedział: „Tak, to tutaj musi być”. Drabina miała być pochylona w stronę Rzeszowa. Między jej szczeblami ukazywałaby się panorama miasta, ze starówką i nowymi budowlami, a nad nią widok na niebo. Przed i na drabinie, której motyw już wcześniej pojawiał się w twórczości Szajny, umieszczone zostaną spiżowe buty, zostawione jak balast przez ludzi, którzy wspięli się ku niebu. To symbol tych, którzy coś zrobili dla naszego świata – tłumaczy Jerzy Fąfara.
 
Drabiny Szajny o takiej wymowie stoją w kilku miejscach w Polsce. Rzeszowski pomnik ze względu na umiejscowienie i wielkość będzie miał ogromną siłę wyrazu.
 
Fragment podobnej chociaż znacznie niższej rzeźby-drabiny wg projektu Szajny w Muzeum Narodowym w Warszawie. Fot. zbiory Łukasza Szajny.
Reklama
 
Drabina stanie niedaleko Galerii Nowy Świat, około 5 metrów za przejściem dla pieszych (w stronę miasta). To miejsce, od czasu kiedy wybrał je Szajna, nieco się zmieniło. Na pasie zieleni rozrosły się drzewa, które trzeba będzie najprawdopodobniej przyciąć, aby rzeźba zagrała w otoczeniu taką rolę, jaką proponował artysta. Pomysł bardzo długo bowiem czekał na realizacje, chociaż od początku miał silnych sprzymierzeńców. 
 
- Pomoc finansowa od razu po mojej rozmowie z Szajną obiecał ówczesny prezes Elektromontażu Marian Burda. Dyrektor WSK Rzeszów obiecał odlać buty. Do pomysłu zapalił się też prezydent Tadeusz Ferenc. Ale potem były w mieście pilniejsze rzeczy, jakieś wybory i sprawa się odwlekła. Cieszę się, ze temat tak pięknie podjęła wiceprezydent Rzeszowa – mówi Fąfara.
 
A wiceprezydent miasta Krystyna Stachowska wspomina impuls, który sprawił, że rzeźba trafiła do agendy najpilniejszych miejskich spraw: - Przed rokiem na ulicy 3 Maja spotkałam Jerzego Fąfarę. To było 13 marca, w setną rocznicę urodzin profesora Szajny. Pan Jerzy był zamyślony, a ja zapytałam go, o czym tak duma? Odpowiedział, że od 10 lat niezmiennie o pomniku, którego pomysł budowy zrodził się przed laty – opisuje wiceprezydent Stachowska, która tym sposobem stała się w ratuszu nowym sojusznikiem wizji artysty.
 
Pomnik, jak już wspomniano, stanie na pasie zieleni rozdzielającym jezdnie ulicy Krakowskiej. Drabina zostanie wykonana ze stali, będzie miała 20 metrów wysokości. Wizualizację projektu i szczegóły przygotował Łukasz Szajna, syn artysty.
Reklama

Latem pomnik ma być gotowy

- Budowę rozpoczniemy jeszcze w marcu od wykonania fundamentów. Betonowe pale zostaną wykonane na głębokość 14 metrów pod powierzchnię gruntu – mówi Aleksandra Wąsowicz-Duch, dyrektor Zarządu Zieleni Miejskiej w Rzeszowie.
 
Pozwolenie na budowę pomnika zostało już wydane, a pierwsze prace rozpoczną się w marcu. Monument ma powstać do końca czerwca. 

22 lutego prezydent Rzeszowa Konrad Fijołek podpisał też umowę z firmami, które pomogą sfinansować budowę: Elektromontaż Rzeszów S.A, Inżynieria Rzeszów S.A., Zakład Metalurgiczny „WSK Rzeszów”, Park Hotel Dawid Pacyna, BESTA Przedsiębiorstwo Budowlane, RESHAL HALINA BAJOR, Miejskie Przedsiębiorstwem Dróg i Mostów oraz ALUTEAM-ALUMECO.
 
W przedsięwzięcie jest zaangażowany także Zespół Szkół Plastycznych im. Piotra Michałowskiego w Rzeszowie, którego uczniowie wykonają niektóre z elementów pomnika.

Jerzy Fąfara planuje zaś turystyczny szlak śladami artysty. Zaczynać ma się od placu Szajny, prowadzić do pomnika „Przejście 2000”, Galerii Szajny w Teatrze Siemaszkowej, potem II LO, a kończyć przy Drabinie do Nieba na Krakowskiej. - Ten szlak łączyłby się także z wojenną historią miasta. To w okolicach ul. Krakowskiej Józef Szajna jako uczeń II LO pilnował stacji trafo. Widział, jak lecą niemieckie samoloty nad Rzeszów i bomby spadające na dworzec w kolejowy. Bardzo się bał wtedy, czy te bomby nie trafią w jego dom, który stał tam niedaleko – wspomina Fąfara i dodaje, że profesor nieraz mu mówił, że trzeba być uważnym, bo wojna kiedyś znów podejdzie pod nasze drzwi.
Reklama
 
- Ta na Ukrainie pokazała i to, że jesteśmy dobrze zorganizowanym, nowoczesnym społeczeństwem. Dowodem na to jest także porozumienie w sprawie pomnika „Drabina do Nieba” – podkreśla prezydent Rzeszowa Konrad Fijołek. - Porozumieli się ludzie kultury, sztuki, biznesu i samorządu. A wszystko po to, aby uczynić nasze miasto jeszcze piękniejszym. To wspaniały gest w kierunku jednego z najwybitniejszych mieszkańców, jakiego wydała nasza ziemia – profesora Józefa Szajny.
 
Jerzy Fąfara podczas podpisania umowy przez prezydenta Konrada Fijołka i rzeszowskich przedsiębiorców w sprawie o budowy rzeźby. Fot. Grzegorz Bukała, Urząd Miasta Rzeszowa
Reklama
Reklama
Reklama
zobacz więcej

POLECANE

RZESZÓW WEATHER
Reklama

NASI PARTNERZY

zamknij

Szanowny Czytelniku !

Zanim klikniesz „Zgadzam się” lub zamkniesz to okno, prosimy o przeczytanie tej informacji. Prosimy w niej o Twoją dobrowolną zgodę na przetwarzanie Twoich danych osobowych przez naszych partnerów biznesowych oraz przekazujemy informacje o tzw. cookies i o przetwarzaniu przez nas Twoich danych osobowych. Klikając „Zgadzam się” lub zamykając okno, zgadzasz się na poniższe. Możesz też odmówić zgody lub ograniczyć jej zakres.

Zgoda

Jeśli chcesz zgodzić się na przetwarzanie przez Zaufanych Partnerów Grupy SAGIER Twoich danych osobowych, które udostępniasz w historii przeglądania stron i aplikacji internetowych, w celach marketingowych (obejmujących zautomatyzowaną analizę Twojej aktywności na stronach internetowych i w aplikacjach w celu ustalenia Twoich potencjalnych zainteresowań dla dostosowania reklamy i oferty) w tym na umieszczanie znaczników internetowych (cookies itp.) na Twoich urządzeniach i odczytywanie takich znaczników, kliknij przycisk „Przejdź do serwisu” lub zamknij to okno.
Jeśli nie chcesz wyrazić zgody, kliknij „Nie teraz”. Wyrażenie zgody jest dobrowolne. Możesz edytować zakres zgody, w tym wycofać ją całkowicie, przechodząc na naszą stronę polityki prywatności. Powyższa zgoda dotyczy przetwarzania Twoich danych osobowych w celach marketingowych Zaufanych Partnerów. Zaufani Partnerzy to firmy z obszaru e-commerce i reklamodawcy oraz działające w ich imieniu domy mediowe i podobne organizacje, z którymi Grupa SAGIER współpracuje.
Podmioty z Grupy SAGIER w ramach udostępnianych przez siebie usług internetowych przetwarzają Twoje dane we własnych celach marketingowych w oparciu o prawnie uzasadniony, wspólny interes podmiotów Grupy SAGIER. Przetwarzanie takie nie wymaga dodatkowej zgody z Twojej strony, ale możesz mu się w każdej chwili sprzeciwić. O ile nie zdecydujesz inaczej, dokonując stosownych zmian ustawień w Twojej przeglądarce, podmioty z Grupy SAGIER będą również instalować na Twoich urządzeniach pliki cookies i podobne oraz odczytywać informacje z takich plików. Bliższe informacje o cookies znajdziesz w akapicie „Cookies” pod koniec tej informacji.

Administrator danych osobowych

Administratorami Twoich danych są podmioty z Grupy SAGIER czyli podmioty z grupy kapitałowej SAGIER, w której skład wchodzą Sagier Sp. z o.o. ul. Mieszka I 48/50, 35-303 Rzeszów oraz Podmioty Zależne. Ponadto, w świetle obowiązującego prawa, administratorami Twoich danych w ramach poszczególnych Usług mogą być również Zaufani Partnerzy, w tym klienci.
PODMIOTY ZALEŻNE:
http://www.biznesistyl.pl/
http://poradnikbudowlany.eu/
http://modnieizdrowo.pl/
http://www.sagier.pl/
Jeżeli wyrazisz zgodę, o którą wyżej prosimy, administratorami Twoich danych osobowych będą także nasi Zaufani Partnerzy. Listę Zaufanych Partnerów możesz sprawdzić w każdym momencie na stronie naszej polityki prywatności i tam też zmodyfikować lub cofnąć swoje zgody.

Podstawa i cel przetwarzania

Twoje dane przetwarzamy w następujących celach:
• 1. Jeśli zawieramy z Tobą umowę o realizację danej usługi (np. usługi zapewniającej Ci możliwość zapoznania się z jednym z naszych serwisów w oparciu o treść regulaminu tego serwisu), to możemy przetwarzać Twoje dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.
• 2. Zapewnianie bezpieczeństwa usługi (np. sprawdzenie, czy do Twojego konta nie loguje się nieuprawniona osoba), dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszanie naszych usług i dopasowanie ich do potrzeb i wygody użytkowników (np. personalizowanie treści w usługach), jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług (np. jeśli interesujesz się motoryzacją i oglądasz artykuły w biznesistyl.pl lub na innych stronach internetowych, to możemy Ci wyświetlić reklamę dotyczącą artykułu w serwisie biznesistyl.pl/automoto. Takie przetwarzanie danych to realizacja naszych prawnie uzasadnionych interesów.
• 3. Za Twoją zgodą usługi marketingowe dostarczą Ci nasi Zaufani Partnerzy oraz my dla podmiotów trzecich. Aby móc pokazać interesujące Cię reklamy (np. produktu, którego możesz potrzebować) reklamodawcy i ich przedstawiciele chcieliby mieć możliwość przetwarzania Twoich danych związanych z odwiedzanymi przez Ciebie stronami internetowymi. Udzielenie takiej zgody jest dobrowolne, nie musisz jej udzielać, nie pozbawi Cię to dostępu do naszych usług. Masz również możliwość ograniczenia zakresu lub zmiany zgody w dowolnym momencie.

Twoje dane przetwarzane będą do czasu istnienia podstawy do ich przetwarzania, czyli w przypadku udzielenia zgody do momentu jej cofnięcia, ograniczenia lub innych działań z Twojej strony ograniczających tę zgodę, w przypadku niezbędności danych do wykonania umowy, przez czas jej wykonywania i ewentualnie okres przedawnienia roszczeń z niej (zwykle nie więcej niż 3 lata, a maksymalnie 10 lat), a w przypadku, gdy podstawą przetwarzania danych jest uzasadniony interes administratora, do czasu zgłoszenia przez Ciebie skutecznego sprzeciwu.

Przekazywanie danych

Administratorzy danych mogą powierzać Twoje dane podwykonawcom IT, księgowym, agencjom marketingowym etc. Zrobią to jedynie na podstawie umowy o powierzenie przetwarzania danych zobowiązującej taki podmiot do odpowiedniego zabezpieczenia danych i niekorzystania z nich do własnych celów.

Cookies

Na naszych stronach używamy znaczników internetowych takich jak pliki np. cookie lub local storage do zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu personalizowania treści i reklam oraz analizowania ruchu na stronach, aplikacjach i w Internecie. W ten sposób technologię tę wykorzystują również podmioty z Grupy SAGIER oraz nasi Zaufani Partnerzy, którzy także chcą dopasowywać reklamy do Twoich preferencji. Cookies to dane informatyczne zapisywane w plikach i przechowywane na Twoim urządzeniu końcowym (tj. twój komputer, tablet, smartphone itp.), które przeglądarka wysyła do serwera przy każdorazowym wejściu na stronę z tego urządzenia, podczas gdy odwiedzasz strony w Internecie. Szczegółową informację na temat plików cookie i ich funkcjonowania znajdziesz pod tym linkiem. Pod tym linkiem znajdziesz także informację o tym jak zmienić ustawienia przeglądarki, aby ograniczyć lub wyłączyć funkcjonowanie plików cookies itp. oraz jak usunąć takie pliki z Twojego urządzenia.

Twoje uprawnienia

Przysługują Ci następujące uprawnienia wobec Twoich danych i ich przetwarzania przez nas, inne podmioty z Grupy SAGIER i Zaufanych Partnerów:
1. Jeśli udzieliłeś zgody na przetwarzanie danych możesz ją w każdej chwili wycofać (cofnięcie zgody oczywiście nie uchyli zgodności z prawem przetwarzania już dokonanego na jej podstawie);
2. Masz również prawo żądania dostępu do Twoich danych osobowych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do przeniesienia danych, wyrażenia sprzeciwu wobec przetwarzania danych oraz prawo do wniesienia skargi do organu nadzorczego, którym w Polsce jest Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych. Pod tym adresem znajdziesz dodatkowe informacje dotyczące przetwarzania danych i Twoich uprawnień.