Reklama

Kultura

Uśmiechnij się do urwisa

Antoni Adamski
Dodano: 09.08.2014
14130_Urwis_1
Share
Udostępnij
Najmniejszym pomnikiem Czynu Rewolucyjnego nazwał rzeźbę urwisa jej autor Krzysztof Brzuzan. Przedstawia  ona chłopca z procą wycelowaną w najnowszy model ulicznej lampy produkowanej przez Elektromontaż S.A. w Rzeszowie.  Praca stanęła przed siedzibą firmy przy ul. Słowackiego. W śmiertelnie poważnej stolicy Podkarpacia po raz pierwszy bodaj zobaczymy pracę, do odbioru której niezbędne jest poczucie humoru. 

Urwisa ubranego w cyklistówkę – taką, jaką nosiło się w latach 30-tych XX wieku ogląda się z nostalgią. To postać z ulic dawnego Rzeszowa. Filuternie uśmiechnięty chłopiec przymrużył lewe oko; w wyciągniętych rękach trzyma procę z solidnym kamieniem, który za chwilę ze świstem przetnie powietrze. Lewą kieszeń krótkich spodni obciąża zapas kamieni przygotowanych do tego by czynić spustoszenie i dać dodatkowy zarobek miejscowym szklarzom.
 
Dbałość o detal ma tu specjalne znaczenie, bo przywołuje czas przeszły. Diabeł jak zwykle tkwi w szczegółach: na nogach urwisa widzimy solidne trzewiki w jakich już dziś małolaty nie chodzą. Na powierzchni okorowanej gałęzi z której wykonana jest proca zaznaczono nierówne nacięcia. To ślady kozika – noża jaki znaleźlibyśmy w kieszeni każdego ulicznika z tamtej epoki. Celujący z procy chłopak na sekundę zastygł w bezruchu. Jego postać kontrastuje z inną rzeźbą Krzysztofa: z w wirującymi w tańcu postaciami przed Teatrem im. W.Siemaszkowej.
 
Postać "Tamtego Rzeszowa"
 
Inicjatorem powstania rzeźby jest Marian Burda, prezes Elektromontażu i znany mecenas sztuki. Zamiast upamiętniającego  coś dzieła „z okazji” lub  „ku czci” zamówił pracę na widok której widz może się uśmiechnąć, wspominając jedną z postaci „Tamtego Rzeszowa”: bardziej kawalarza niż wandala. Aktywność urwisa z innej epoki jest bowiem w dzisiejszej rzeczywistości zupełnie niewinna. Po ponad wieku złych doświadczeń z ulicznikami produkuje się  w Polsce latarnie uliczne odporne na uderzenia. Można wyobrazić sobie minę chłopaka, którego kamienie odbijają się od nowoczesnej obudowy lampy. Biedny urwis!I kto tu z kogo żartuje?

Praca Krzysztofa Brzuzana wyznacza nowy u nas standard artystyczny. Władze miasta przyzwyczaiły nas bowiem do tego iż na  ulicach i skwerach może stać byle co, wykonane byle jak, byle tanio. Kilkadziesiąt metrów od siedziby Elektromontażu znajduje się skwer im. Kazimierza Górskiego, a na nim stoi szkarada. Rzeźba przedstawia dwie ucięte ręce trzymające piłkę.  Sugeruje to iż chodzi o piłkę ręczną lub o koszykówkę. Zawsze wydawało mi się iż K.  Górski był trenerem piłkarzy i to najlepszym w dziejach naszego sportu. Ręce rzeźby są żylaste jakby należały do spracowanego górnika, zaś piłka – wbrew umieszczonemu na postumencie cytatowi – wcale nie jest okrągła lecz jajowata. W rzeczywistości blok piaskowca był tylko przedmiotem uczniowskich ćwiczeń nie przeznaczonym do publicznego oglądania. „Na siłę” został przeniesiony na skwer. Uczniowską rzeźbę poprawiał…grawer. I mamy to co mamy, bez zbędnych wydatków. 
 
Kazimierz Górski w czasach największych swoich tryumfów kilkakrotnie gościł w Rzeszowie na zaproszenie redakcji Magazynu Młodzieżowego „Prometej”. Czy naprawdę nie stać nas dziś na godne upamiętnienie najlepszego trenera piłkarskiego rzeźbą utalentowanego artysty? 
 
Share
Udostępnij
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama

Nasi partnerzy