Antoni Adamski
Dodano: 21-04-2013
W końcu XVI w. powstała w Przemyślu okazała renesansowa synagoga. Widzimy ją na rycinie Abrahama Hogenberga pochodzącej z księgi Jerzego Brauna, wydanej w Kolonii w 1617 r. Zawiera ona widoki najważniejszych miast Europy, do których zaliczał się bogaty kupiecki Przemyśl. Mimo zniszczeń wojennych synagoga dotrwała do 1956 r., kiedy to – mimo protestów środowisk konserwatorskich - została bezmyślnie rozebrana. W czasie okupacji hitlerowskiej znikła z powierzchni ziemi cała dzielnica żydowska usytuowana wokół Rybiego Placu. Jej resztki odsłonięto i zbadano w czasie wykonywania wykopów pod fundamenty gmachu Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej przy placu Berka Joselewicza. Nie istnieje XIX-wieczna synagoga „Tempel”. Z tego samego stulecia duża synagoga przy ul. Słowackiego zostanie niedługo opuszczona przez bibliotekę. Prawdopodobnie podzieli los synagogi na Zasaniu, która - niezagospodarowana od dziesiątków lat - chyli się ku upadkowi. Należy się obawiać iż ostatnie pomniki architektury żydowskiej w Przemyślu znikną niedługo z powierzchni ziemi.
Najstarszy kirkut (cmentarz) przy ul. Rakoczego nie istnieje. Niemcy użyli maceb (nagrobków) do wybrukowania ulic. Wcześniej jednak - w roku 1928 Kazimierz M.Osiński, dyrektor Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej poprosił gminę żydowską o sporządzenie dokumentacji kirkuta. Na 73 fotografiach pozostających w zbiorach muzealnych utrwalone zostały najcenniejsze pomniki z XVI-XVII stulecia. (Fragmenty oryginalnych, kamiennych maceb w muzealnej kolekcji pochodzą dopiero z XIX w.) Tylko Muzeum przemyskie ocaliło w swoich zbiorach pamiątki po społeczności żydowskiej.
To wstęp do prezentacji zabytków kultury zgromadzonych w zbiorach Muzeum. Wyroby rzemiosła pozostają nierzadko na wysokim poziomie artystycznym i pochodzą z cenionych warsztatów złotniczych. Autorka przypomina twórczość żydowskich artystów, wśród których są nazwiska znane (np. wywodzącego się z przemyskiej rodziny twórcy teatralnego Otto Axera) oraz zapomniane, wymagające badań historycznych. Osobna kolekcja to zestaw archiwalnych zdjęć, którą otwierają prace znakomitego przemyskiego fotografa Bernarda (Barucha) Hennera. Zachowane niemal w całości jego atelier odtworzone zostało na ekspozycji Oddziału Historycznego w kamieniczce przemyskiego Rynku. Kolekcja fotografii pokazuje epokę świetności miejscowego środowiska żydowskiego oraz likwidację getta. Jej epilog to zdjęcia z powojennej rozbiórki synagogi z końca XVI w. Uzyskane w ten sposób cegły miały podobno posłużyć do odbudowy Warszawy.
KOMENTARZE
Polski sport według Przemysława Babiarza
Rozmowa o polskim sporcie z Przemysławem Babiarzem, z pochodzenia...
Biznes na szpilkach - kobiety sukcesu
Prywatnie są żonami i matkami. Znamy je jednak z zupełnie innej strony. Przedstawicielki...
Iga Dżochowska - Japonia w Przemyślu
Historia Igi Dżochowskiej, która zwiedziła niemal pół globu i poznała...
Nowy wymiar Krosna - wyjątkowe malowidło Ryszarda Paprockiego
Jedno z pierwszych malowideł wykonanych techniką 3D (three dimension) powstaje w Centrum Dziedzictwa Szkła w Krośnie. Zostanie udostępnione zwiedzającym w czasie uroczystego...
Andrzej Sikorowski z córką, Mają Sikorowską - o życiu i muzyce
61-letni lider grupy ?Pod Budą?, piosenkarz, kompozytor, gitarzysta, autor przebojów m.in. Ballady o ciotce Matyldzie, Bardzo smutnej piosenki retro, Nie przenoście...
Czarodziejski ogród Józefa Mehoffera
Jak pisał prof. Stanisław S. Nicieja, zaborcy wysyłali do Galicji austriackich...
Galeria Integracyjna - połączenie dwóch światów
W nowoczesnym niedawno oddanym do użytku jednym...
Prof. Bralczyk w Rzeszowie. "O prawdzie w języku"
Prof. Jerzy Bralczyk – wybitny językoznawca, specjalista...
65 lat Kina Zorza i walka o przetrwanie! Od piątku czekają na widzów
W 2021 roku kino Zorza obchodzi jubileusz 65-lecia i… od kilku miesięcy rozpaczliwie walczy o przetrwanie w dobie koronawirusa. Kultowe rzeszowskie kino od...
Imponująca kolekcja historycznych strojów w muzeum w Rzeszowie
Rzeszowskie muzeum wciąż poszerza kolekcję zabytkowych strojów. Na przestrzeni ostatnich pięciu lat po raz czwarty pozyskuje do Działu Sztuki zespół historycznych...
Dagny nagra Osiecką. Fani wspierają i podarowali już 8 tysięcy
– Podziwiam ją. Zarówno jako artystkę, jak i kobietę. Wyprzedziła swoją epokę. Była kobietę niezależną w zależnym świecie. I odważną. Aby tworzyć, trzeba...
Teatry w Rzeszowie wracają z komediami i premierami
Po trzech miesiącach zamknięcia, teatry wreszcie mogą zaprosić publiczność. Króluje lekki, komediowy repertuar i już w lutym są premiery – jedna w Teatrze Siemaszkowej, druga w Rzeszowskim...
Ofiary Holokaustu z Podkarpacia - ich pomnik i premiera filmu "Jesteśmy razem"
W środę, 27 stycznia, w Międzynarodowym Dniu Pamięci Ofiar Holokaustu odbędzie się jednorazowy premierowy pokaz filmu o zagładzie Żydów...
Rzeszów Carpathia Festival 2021 z Jackiem Cyganem. Ruszyły eliminacje
Do końca lutego muzyczne talenty mają czas na przesłanie nagrań, by wziąć udział w eliminacjach do XVII edycji Międzynarodowego Festiwalu Piosenki "Rzeszów...
Kaplica Fredrów w Przemyślu znów otwarta
Po dwuletnich pracach konserwatorskich otwarta została kaplica pw. Świętego Krzyża w katedrze przemyskiej. Kaplicę fundowaną przez biskupa Aleksandra Antoniego Fredrę wybudowano w latach 1724-30. To miejsce...
W piątek koncert Filharmonii Podkarpackiej. Transmisja w Internecie
Walc Straussa i "Taniec węgierski" Brahmsa, a także Offenbach i Czajkowski - muzyka pełna temperamentu jest w programie najbliższego koncertu Filharmonii Podkarpackiej...