Już w czwartek, 26 lipca rozpocznie się XIV edycja Festiwalu Dziedzictwa Kresów organizowanego przez Gminę Lubaczów i Samorząd Województwa Podkarpackiego. Impreza, która jak żadna inna przypomina dziedzictwo historyczno – kulturowe ziem wschodnich dawnej Rzeczpospolitej, potrwa aż 11 dni. W tym czasie w Lubaczowie, Baszni Dolnej, Radrużu, Horyńcu-Zdroju, Oleszycach, Cieszanowie, Rzeszowie, Przemyślu i Jarosławiu odbędzie się kilkadziesiąt imprez, w których udział weźmie ponad 15 tys. osób.
Na początek, w czwartkowy wieczór „PIEŚNI, ARIE I DUETY z oper Mozarta, Donizettiego, Pucciniego, Bizeta i Moniuszki” w wykonaniu artystów Polskiej Opery Królewskiej w pięknej cerkwi pw. św. Paraskewy w Radrużu wpisanej na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Wspaniale zapowiada się też Oratorium Wołyńskie „Kres Kresów” Krzesimira Dębskiego z udziałem kompozytora w wykonaniu Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Podkarpackiej, chóru mieszanego i Anny Jurksztowicz w niedzielę w Filharmonii Podkarpackiej.
Będą też dni Zbigniewa Herberta, III Ogólnopolskie Spotkanie Środowisk Kresowych; wystawa „Wygnaniec” poświęcona abp. Eugeniuszowi Baziakowi; impreza plenerowa „Lubaczów – lata dwudzieste, lata trzydzieste”; sesja popularno-naukowa „Dziedzictwa polskiego harcerstwa”; konferencja w Muzeum Kresów w Lubaczowie; sesja historyczna w dawnej synagodze w Cieszanowie; Dni Ormiańskie; występy polskich teatrów z Wilna i Lwowa, konkurs „Kresowe jadło” i wielki finał festiwalu na błoniach Kresowej Osady w Baszni Dolnej z koncertem Krzysztofa Cugowskiego.
– Od początku istnienia festiwalu zależy nam, by pokazać ogromne i różnorodne bogactwo Kresów, a przede wszystkim podkreślić, z jakich źródeł do dziś czerpie Gmina Lubaczów – mówi Anna Kobiałka, dyrektor artystyczna Festiwalu Dziedzictwa Kresów.
W tym roku motywem przewodnim jest słynna kamieniarka bruśnieńska. Stało się bowiem tradycją, że w kolejnych edycjach festiwalu ziemia lubaczowska chwali się lokalnymi fenomenami, a do pokazania ma sporo.
Wieś Stare Brusno była znanym ośrodkiem kamieniarskim funkcjonującym od połowy XVI w. Rzemiosłem z pokolenia na pokolenie zajmowali się mieszkańcy wsi zwani „górnikami”. Materiału dostarczały lokalne kamieniołomy znajdujące się wokół wsi. Kamieniarze wyrabiali krzyże nagrobne i przydrożne, bardzo popularne ze względu na niską cenę. Wyroby ośrodka bruśnieńskiego spotkać można nawet pod Lwowem, Przemyślem i w okolicach Kolbuszowej. Najstarsze zachowane i odczytane krzyże pochodzą z pierwszej połowy XVIII wieku. W Starym Bruśnie tworzył także utalentowany rzeźbiarz i malarz Grzegorz Kuźniewicz (1871-1948). Zanim wyjechał do Stanów Zjednoczonych, Kuźniewicz wyrzeźbił pomnik poświęcony poległym w wojnie polsko-ukraińskiej ustawiony w 1928 r. Horyńcu. Wykonał także ikonostas do nieistniejącej już cerkwi w Starym Bruśnie i polichromię cerkwi w Cieszanowie. Na cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie znajduje się kilka rzeźb autorstwa Kuźniewicza.
– Przed wojną nasze tereny zamieszkiwali Polacy, Żydzi, Ukraińcy i Niemcy. Wilno, Lwów były kwintesencją polskości. Po wojnie zmieniły się granice, ale wielu Polaków ze Wschodu zamieszkało w okolicach Lubaczowa. Dziś ta pamięć o Kresach jest dla nas bardzo ważna – dodaje Anna Kobiałka.
FESTIWAL DZIEDZICTWA KRESÓW
26 lipca – 5 sierpnia 2018 roku
CZWARTEK, 26.07.2018 r.
Radruż, Cerkiew pw. św. Paraskewy z XVI wieku, wpisana na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO
Godz. 18:00 – „PIEŚNI, ARIE I DUETY z oper Mozarta, Donizettiego, Pucciniego, Bizeta i Moniuszki” – koncert kameralny artystów Polskiej Opery Królewskiej.
Jarosław, Kamienica Attavantich, Centrum Kultury i Promocji, ul. Rynek 5
Godz. 18:00 – PRO MEMORIA Mieczysława Święcickiego – koncert przyjaciół i artystów Kabaretu „Piwnica pod Baranami”.
PIĄTEK, 27.07.2018 r.
Lubaczów, Kawiarnia Club Caffe, Rynek
Godz. 9.00 – 12.00 – „Poranek z Herbertem – Bądź wierny Idź” w wykonaniu Teatru Małych Form Grażyny Bielec i poetyckich dusz goszczących u Herberta – spotkanie otwarte.
Lubaczów, Państwowa Szkoła Muzyczna im. Krzysztofa Komedy, Rynek 24
Godz. 17:00 – „Mój Herbert” – wieczór poetycki:
– opowieści o życiu i twórczości Herberta – Tomasz Brzozowski i goście,
– czytanie poezji Herberta przez Jana Peszka, aktora teatralnego i filmowego,
– archiwalne nagrania wierszy Zbigniewa Herberta „Tren Fortynbrasa” i „Dwie krople” czytanych przez samego poetę,
– „Herbert. Z szuflady” koncert Zespołu „Pospolite Ruszenie” .
Lubaczów, Rynek
Godz. 20:30 – „Cykl wizyt w Kosmosie z powieści Stanisława Lema”. Czerwona noc. Wielka opozycja Marsa. Całkowite zaćmienie Księżyca – pokazy astronomiczne, AstroWidoki.
Przemyśl, Centrum Kulturalne, ul. Stanisława Konarskiego 9
Godz. 17:00 – „Nie tylko Bełz! Zapomniana Sokalszczyzna” – prezentacja Tomasza Kuby Kozłowskiego z Domu Spotkań z Historią w Warszawie.
Godz. 19:00 – PRO MEMORIA Mieczysława Święcickiego – koncert przyjaciół i artystów Kabaretu „Piwnica pod Baranami”.
SOBOTA, 28.07.2018 r.
Lubaczów, Mały Targ
Godz. 8:00 – 11:00 – „(…)lwowskie śniadanie…” – promocja kuchni kresowej.
Lubaczów, Państwowa Szkoła Muzyczna im. Krzysztofa Komedy, Rynek 24
Godz. 10:00 – 13:00 – Sesja I: Dziedzictwo Kresów – „100 lecie odzyskania Niepodległości”,
Godz. 15:00 – 18:00 – Sesja II: Forum Środowisk Kresowych – wyzwania, projekty, dokonania.
Godz. 17:00 – Występ Zespołu Pieśni i Tańca „Kresy”.
Godz. 19:00 – Kino kresowe: „Niedokończone Msze Wołyńskie”, film reż. Maciej Wojciechowski, Tadeusz Arciuch.
Lubaczów, Rynek
Godz. 18:00 – Pokaz Street Workout.
Godz. 19:00 – P.PiG – koncert muzyków z Lubaczowa i Podkarpacia.
Godz. 20:30 – Koncert zespołu „KOMETY”.
NIEDZIELA, 29.07.2018 r.
Lubaczów, Konkatedra pw. bł. Jakuba Strzemię
Godz. 9:00 – 10:00 – Msza Święta Kresowa z udziałem muzyków i chóru pod dyrekcją Krzesimira Dębskiego,
– otwarcie wystawy „Wygnaniec” poświęconej abp. Eugeniuszowi Baziakowi, złożenie kwiatów pod tablicą pamiątkową,
– złożenie kwiatów pod tablicą upamiętniającą pomordowanych Polaków z Kresów Płd.-Wsch. Rzeczypospolitej.
Lubaczów, Państwowa Szkoła Muzyczna im. Krzysztofa Komedy, Rynek 24
II Forum – Polacy na Wschodzie
Godz. 11:00 – Spotkanie poświęcone współpracy organizacji polskich działających na Ukrainie, Białorusi i Litwie z instytucjami państwowymi, organizacjami pozarządowymi i środowiskami kresowymi w Polsce w działaniach na rzecz zachowania materialnego i niematerialnego dziedzictwa kulturowego poza granicami kraju.
Lubaczów, Rynek Miejski
Od godz. 15:00 – „Lubaczów – lata dwudzieste, lata trzydzieste”:
– konkurs na najbardziej oryginalne przebranie,
– Strefa Niepodległości,
– Krakowski Teatr Uliczny – przedstawienie „Don Juan”,
– „Czar dawnej pocztówki”- stoisko antykwaryczne z oryginalnymi kartami pocztowymi z lat 1895 – 1939,
– występy: Przeworska Kapela Podwórkowa BEKA, Kramska Kapela Podwórkowa i inne,
– spacer na linie,
– przejażdżki dorożkami,
– pokazy iluzji, żonglerki, kuglarstwa: Opera mydlana, interakcje teatralne na szczudłach, zabawy i konkursy prowadzone przez aktorów na szczudłach, profesjonalne stanowisko malowania twarzy, warsztaty żonglerskie i bębniarskie,
– gra miejska, stoisko namiotowe hufca, cafe mobil,
– wystawa „Młodzi dla Niepodległej” (razem z prelekcją wprowadzającą),
– wystawa „Teraz będzie Polska”,
– Związek Harcerstwa Polskiego: gra miejska, wystawa poświęcona stuleciu ZHP pn. Związek Harcerstwa Polskiego- Rówieśnik Niepodległej, prezentacja hufca na scenie festiwalowej, stoisko namiotowe.
Rzeszów, Filharmonia Podkarpacka im. Artura Malawskiego, ul. Fryderyka Szopena 30
Godz. 18:00 – Oratorium Wołyńskie „Kres Kresów” w wykonaniu Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Podkarpackiej pod dyrekcją Krzesimira Dębskiego, Chór mieszany pod dyrekcją Elżbiety Krzemińskiej, Anna Jurksztowicz – śpiew.
Horyniec-Zdrój, Gminny Ośrodek Kultury, ul. Jana III Sobieskiego 4
Godz. 19.30 – „Ostatnie Tango z Herbertem” – monodram w wykonaniu Przemysława Tejkowskiego.
PONIEDZIAŁEK, 30.07.2018 r.
Basznia Dolna k. Lubaczowa, Kresowa Osada
Dzień Harcerstwa
Od godz. 10:00 – Dziedzictwo polskiego harcerstwa – sesja popularnonaukowa:
– „Początki harcerstwa na Kresach południowo-wschodnich” – dr Irena Kozimala, Urząd Wojewódzki w Rzeszowie, PWSW Przemyśl
– „Nie tylko Orlęta… Harcerstwo polskie w walkach o Niepodległość 1914 – 1921” – prezentacja multimedialna Tomasza Kuby Kozłowskiego, Dom Spotkań z Historią w Warszawie,
– „Prezentacja projektu Muzeum Ruchu Harcerskiego w Krakowie” – Wojciech Baliński, Muzeum Historyczne Miasta Krakowa.
Akademia Dziedzictwa Kresów – sesja popularnonaukowa
– „Prezentacja programu działalności Stowarzyszenia Akademia Dziedzictwa Kresów – Towarzystwo Kultury Pamięci im. Księcia Adama Kardynała Sapiehy” – prof. dr hab. Maria Dzielska, prof. zw. dr hab. Józef Marecki, Marcin Stolarski, Tomasz Wasielewski.
– "Ojcowie Niepodległości" – prof. zw. dr hab. Józef Marecki
– „Dziedzictwo Króla Jana III według narracji historycznej i w interpretacji Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie”- Konrad Pyzel (Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie)
Od godz. 10:00 – Osada Harcerska
(Związek Harcerstwa Polskiego, Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej)
W programie poznawanie korzeni i zgłębianie tajników harcerstwa – obozowisko, warsztaty, gry i zabawy, questy, prezentacje, quizy i inne.
Lubaczów, Muzeum Kresów, ul. Jana III Sobieskiego 4
Godz. 16:00 – „Gravitas bruśnieńskiego kamienia” – sesja popularnonaukowa.
Wernisaż wystawy „Wielokulturowe oblicze kamieniarstwa bruśnieńskiego”
– Dziedzictwo sztuki sepulkralnej, Dorota Janiszewska-Jakubiak, dyrektor
Narodowego Instytutu Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą
– „ Kamień naturalny w kulturze pogranicza i kresów” – Danuta Kawałko, dyrektor
Książnicy Zamojskiej
– „ Kultura ludowa zatrzymana w kamieniu” – Agnieszka Szoklauk- Gorczyca
– „ Kamieniarstwo Bruśnieńskie (…) Trwalsze niż ze spiżu” – Urszula Olbromska
– Grzegorz Kuźniewicz – wybitny artysta z Brusna Starego – Tomasz Róg
(tutaj jeszcze o Gudzu ma być temat – ale to w poniedziałek…)
WTOREK, 31.07.2018 r.
Niemirów, Ukraina
Godz. 10:00 – 11:00 – Odsłonięcie zrekonstruowanego pomnika króla Jana III Sobieskiego – Łazienki Niemirowskie.
Godz. 11:00 – 14:00 – Konferencja „Dziedzictwo historyczno-kulturowe Niemirowa”.
ŚRODA, 1.08.2018 r.
Podlesie, Centrum Edukacyjno-Kulturalne
Godz. 10:00 – 12:00 – „Rok 1918 na Kresach. Od Mińska, Brześcia i Rarańczy do Kaniowa, Lwowa i Wilna” – prezentacja multimedialna Tomasza Kuby Kozłowskiego z Domu Spotkań z Historią w Warszawie.
Lubaczów, Państwowa Szkoła Muzyczna im. Krzysztofa Komedy, Rynek 24
Godz. 14:00 – „Piękna Niepodległa Ziemia Lubaczowska” – Uroczysta Sesja Rady Gminy Lubaczów.
Horyniec-Zdrój, Dom Zdrojowy „Uzdrowiska Horyniec”, ul. Sanatoryjna 3
Godz. 16:00 – 18:00 – „Łyk Naftusi. Opowieść o kresowych uzdrowiskach w Horyńcu, Niemirowie, Szkle, Lubieniu, Morszynie i Truskawcu” – prezentacja Tomasza Kuby Kozłowskiego z Domu Spotkań z Historią w Warszawie.
Godz. 19:30 – 20:30 – Kino kresowe: „Śladami starej kroniki”, film reż. Joanny Wierzbickiej, Walentyny Kobluk.
CZWARTEK 2.08.2018 r.
Basznia Dolna k. Lubaczowa, Kresowa Osada
Godz. 11:00 – 13:00 – „Strudle, bajgle, piszingery” – warsztaty kulinarne dla dzieci.
Cieszanów, budynek dawnej synagogi w Cieszanowie, os. Kustronia 4
Godz. 18:00 – Świat przed zagładą. Żydzi dawnego województwa lwowskiego (1900-1939) wernisaż wystawy.
Godz. 18:15 – „Historia kresowych miasteczek” – sesja popularnonaukowa.
-„Stowarzyszenia żydowskie na terenie powiatu lubaczowskiego w dwudziestoleciu międzywojennym” – Tomasz Róg
-„Joe Reinfeld – amerykański gangster z Lubaczowa” – Zenon Swatek
Godz. 19:30 – „SONANTO” – koncert zespołu wokalno–aktorskiego ze szlagierami dwudziestolecia międzywojennego.
Jarosław
Od godz. 12:00 – Spacer po Jarosławiu śladami Ormian.
Lubaczów, Muzeum Kresów , ul. Jana III Sobieskiego 4
Godz. 19:00 – Wernisaż prac ormiańskich artystów Helen Arut i Suren Vardadian.
PIĄTEK 3.08.2018 r.
Lubaczów, Państwowa Szkoła Muzyczna im. Krzysztofa Komedy, Rynek 24
Godz. 12:00 – 17:00 – Dni Ormiańskie
„U podnóża Owidiusza. Rozkwit i zagłada wspólnoty kuckiej nad Czeremoszem” – spotkanie autorskie ze Zbigniewem Manugiewiczem i Jerzym Tustanowskim, Świętowanie u Ormian Kuckich, Artyści ormiańscy w sztuce polskiej, Archiwum Polskich Ormian i ciekawostki, Liturgia Ormiańska – duchowa głębia i piękno, „Polskie Prace konserwatorskie w Katedrze Ormiańskiej we Lwowie na Ukrainie” – film w reż. Artura Jaworskiego, Polska 2015.
Godz. 17:00 – Recital pieśni ormiańskich w wykonaniu Astghik Gasparyan.
Jarosław, Galeria „Świat Kresów”, ul. Opolska 2
Godz. 17:00 – „Miłe miasto. Wilno na dawnych zdjęciach i kartach pocztowych ze zbiorów Tomasza Kuby Kozłowskiego” – wernisaż wystawy
Jarosław, Kamienica Attavantich, Centrum Kultury i Promocji, ul. Rynek 5
Godz. 17:30 – „Burzliwa droga ku Niepodległej! Wilno w latach 1918-1919” – prezentacja Tomasza Kuby Kozłowskiego z Domu Spotkań z Historią w Warszawie.
Gorajec, gm. Cieszanów, Chuteor Gorajec
Godz. 18:00 – 20:00 – warsztaty zabawkarskie, rzeźbiarskie, garncarskie, kulinarne, plener malarski.
Godz. 21:00 – Koncert zespołu „Joryj Kłoc”.
Horyniec-Zdrój, Gminny Ośrodek Kultury, ul. Jana III Sobieskiego 4
Godz. 19:30 – „Emigranci” Sławomira Mrożka – spektakl w wykonaniu Polskiego Studia Teatralnego w Wilnie z udziałem Piotra Cyrwusa.
SOBOTA, 4.08.2018 r.
Basznia Dolna k. Lubaczowa, Kresowa Osada
Od godz. 9:00 – „Aktywna sobota” – bieg i marsz nordic walking na 10 km, rajd rowerowy.
Godz. 16:00 – „Ziemia Lubaczowska w kamieniu” – wernisaż malarskiej wystawy poplenerowej inspirowanej kamieniarką bruśnieńską.
Lubaczów, Stadion Miejski, ul. Sportowa
Godz. 15:45 – „1894 – Lwów, mecz, gol! – Opowieść o pierwszym meczu w historii polskiego futbolu, pierwszej strzelonej bramce i jej strzelcu Włodzimierzu Chomickim
Godz. 16:00 – mecz piłki nożnej Pogoń Lwów – Pogoń-Sokół Lubaczów
Oleszyce, Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna, Rynek 6
Godz. 18:00 – „Nie tylko 11 listopada! Zapomniana historia roku 1918 na Kresach” – prezentacja Tomasza Kuby Kozłowskiego z Domu Spotkań z Historią w Warszawie.
Zamość
„Ormianie w Zamościu – Zamość w oczach Ormian” – wyjazd studyjny do Zamościa
Lubaczów, Konkatedra pw. bł. Jakuba Strzemię
Godz. 18:00 – Ormiańskokatolicka msza św. pod przewodnictwem ks. prof. Józefa Naumowicza z udziałem 6-osobowego chóru męskiego
Lubaczów, Rynek
Godz. 19:00 – „Folkowisko” z Gorajca i „Niezapominajki” z Cieszanowa na Festiwalu Dziedzictwa Kresów.
Godz. 20:00 – Zespół Pieśni i Tańca „Kresy”.
Godz. 21:00 – KOROMYSŁO Folk maszyna ze Szczebrzeszyna – koncert.
Horyniec-Zdrój, Gminny Ośrodek Kultury, ul. Jana III Sobieskiego 4
Godz. 19:30 – „Czupurek” Benedykta Hertza – spektakl w wykonaniu Polskiego Teatru Ludowego we Lwowie.
NIEDZIELA 5.08.2018 r.
Błonie Kresowej Osady w Baszni Dolnej, WIELKI FINAŁ FESTIWALU:
– konkursy kulinarne: „Kresowe Jadło”, „Najlepsza potrawa na bazie miodu” – gwiazda gotująca – Tomasz Jakubiak,
– „Rodzinne Smaki Podkarpacia”,
– I Święto Podkarpackiego Proziaka,
– strefa producentów żywności,
– strefa przedsiębiorców,
– Festiwal Zabawki, Giełda Staroci, pokazy rękodzieła,
–pokazy astronomiczne,
„Czar dawnej pocztówki” – stoisko antykwaryczne z oryginalnymi kartami pocztowymi z lat 1895-1939,
– występy artystyczne: Zespół Folk-Rockowy ”Redlin”, Zespół Pieśni i Tańca „Kresy”, Rzeszowska Kapela Podwórkowa Cianto, Zespół Vinancan,
– gwiazda wieczoru – Krzysztof Cugowski z Zespołem.
