Reklama

Kultura

Polacy, Żydzi, Austriacy na portretach rudniczan z lat 1900 – 1939

Aneta Gieroń
Dodano: 02.12.2018
42888_rudnik
Share
Udostępnij
Historia Stanisławy Skoczylasówny, 38-letniej rudniczanki, która po miłosnym zawodzie zginęła po kołami pociągu w 1948 roku, otrzymała właśnie nowe życie. Kobieta była fotografem i zatrzymała w kadrze wiele rudnickich rodzin w latach 30. XX wieku. To właśnie jej zdjęcia i wiele innych można oglądać od soboty, 1 grudnia do końca stycznia 2019 roku w Centrum Wikliniarstwa w Rudniku na wystawie „Rudniczan portret własny 1900 – 1939”. Na ekspozycję składa się 60 fotografii dokumentujących prawie 4 dekady z życia mieszkańców Rudnika nad Sanem, gdzie ze znakomicie odtworzonych zdjęć spoglądają na nas twarze tych, których rodziny od XVI wieku związane były z wikliniarskim miasteczkiem, rodziny wyznania mojżeszowego, które zupełnie zniknęły z rudnickiego pejzażu, ale też szkockie, austriackie, czy nawet czeskie postaci, których przed II wojną światową w Rudniku nie brakowało.
 
To już druga wystawa w ciągu ostatniego roku zorganizowana przez rodzeństwo, Barbary i Piotra Tutków, którzy chcąc uczcić pamięć swojej tragicznie zmarłej matki, Stanisławy Tutki – wieloletniej nauczycielki w Rudniku nad Sanem, dwa lata temu założyli Fundację „Ocalić od zapomnienia”. Ta bardzo skutecznie rozwija swoją działalność kulturalną, patriotyczną i  historyczną oraz gromadzi zbiory sztuki dawnej. 
 
Prof. Piotr Tutka to ekspert w dziedzinie  farmakologii klinicznej oraz endokrynolog, jego siostra Barbara od lat jest cenionym dermatologiem w Rudniku nad Sanem i w okolicznych miejscowościach. Jednak to nie z medycyną, ale z działalności „Ocalić od zapomnienia” są w ostatnim czasie kojarzeni najczęściej. Rok temu zorganizowali ekspozycję „Gorsety haftem malowane”, która prezentowana była także w Podkarpackim Urzędzie Marszałkowskim. W tym roku zabrali rudniczan w sentymentalną podróż prezentując fotografie przedwojennych mieszkańców miasteczka.
 
– Ta wystawa jest szczególna, unikalna, bo powstała dzięki fotografiom przekazanym przez mieszkańców Rudnika, a którzy ocalili je od zapomnienia. Rok, w którym się odbywa, też jest szczególny – świętujemy setną rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości – mówił prof. Tutka.
 
W jej przygotowaniu wyjątkową rolę odegrali Stanisław i Aniela Siembida, którzy historycznym, często mocno zniszczonym zdjęciom, przywrócili dawny blask i przygotowali na ekspozycję.
 
– To była długa praca, w trakcie której pożegnaliśmy Stanisława Siembidę, ale po miesięcznej przerwie pani Alicja Siembida, mimo żałoby, postanowiła dokończyć obróbkę zdjęć. Bardzo jestem jej za to wdzięczna  – mówiła Barbara Tutka. – To dzięki małżeństwu Simbidów oglądamy piękną kolekcję potomków najstarszych rudniczan, którzy osiedli się tutaj w XVI wieku. Są też portrety rodzin żydowskich oraz tych z austriackim rodowodem z XIX wieku, znaleźli się również Szkoci oraz Czesi.
 
W dodatku kolekcja pięknie ilustruje, jak wyglądały męskie i kobiece stroje w pierwszych dekadach XX wieku, jakie kobiety nosił fryzury, jaka była ich pozycja w rodzinie. Na podstawie zdjęć, właściwie wszystkich pozowanych, można się domyśleć, jaką kto miał pozycję społeczną, jakiej był nacji, czy nawet jaki zawód wykonywał, dzięki rekwizytom, które też znalazły się na fotografiach. Przykuwają uwagę zdjęcia rodzin żydowskich, które były w pełni zasymilowane i stanowiły trzon rzemieślników oraz przedwojennej inteligencji rudnickiej.
 
 
Edward Sekulski z żoną. Fot. Tadeusz Poźniak
 
Na jednym ze zdjęć z 1919 roku można się dopatrzeć Marianny i Edwarda Sekulskich. Obydwoje młodzi, piękni, uśmiechają się ze ślubnej fotografii.
 
– Dokładnie taka sam wisi w moim domu – mówi Edward Sekulski, wnuk swojego imiennika. – Ale przy okazji zorganizowanej wystawy wzruszenie jest ogromne. Na ulicach Rudnika w dniu otwarcia ekspozycji ruch właściwie zamarł – wielu mieszkańców przyszło odszukać swoich przodków na prezentowanych zdjęciach. I dobrze, w końcu to miasto odzyskuje swój pierwotny, przedwojenny urok. Klimat galicyjskiego, małego miasteczka, gdzie tętni życie.
 
– Jesteśmy mile zaskoczeni, jak olbrzymi jest odzew na wystawy, które organizujemy, choć pierwotnie obawialiśmy się, że nikogo nie uda się namówić do współpracy – przyznaje Barbara Tutka. 
 
 
Rodzina Szajewskich pochodząca z Rudnika nad Sanem. Fot. Tadeusz Poźniak
 
Wspólnie udaje się też przywracać pamięć osobom, które przed laty były w Rudniku popularne. Jak choćby Stanisławie Skoczylasównie, fotografce, autorce wielu portretów rudniczan z okresu dwudziestolecia międzywojennego, która nieszczęśliwie zakochana w miejscowym doktorze, rzuciła się pod pociąg. Ciąg dalszy historii jest równie tragiczny. Mężczyzna, który po latach znajomości ze Stanisławą, opuścił ją i poślubił inną kobietę, nie zaznał szczęścia w małżeństwie. Zmarł 7 lat po śmierci porzuconej fotografki.
 
Na otwarciu wystawy wystąpili także: pianista Tomasz Jachym oraz wokalistka Ewa Siembida. Dzięki nim była okazja wysłuchać: „O mój rozmarynie”, „Białe róże”, „W małym kinie”, „Odrobinę szczęścia w miłości” oraz „Rebekę” i „Mein Jidisze Mame”. Dwie ostatnie pieśni żydowskie, to ukłon w stronę świata, którego już  nie ma , a który kiedyś był bardzo ważny w krajobrazie Rudnika nad Sanem.
Share
Udostępnij
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama

Nasi partnerzy