Od 16 do 20 października już po raz trzeci odbędzie się festiwal „Źródła pamięci. Grotowski – Kantor – Szajna". Jest szansa, że związki Grotowskiego, Szajny i Kantora, ikon współczesnej kultury, tak oczywiste z Rzeszowem i Podkarpaciem, staną się pretekstem, by Rzeszów na stałe skupiał uwagę wszystkich, którzy poszukują dawnych i współczesnych reformatorów teatru na światowym poziomie. Dowód? Swoją obecność na tegorocznym festiwalu potwierdzili: Maja Komorowska, Workcenter of Jerzy Grotowski and Thomas Richards z włoskiej Pontedery, który do Rzeszowa przywiezie spektakl „Living room” oraz Teatr Wierszalin ze swoją najnowszą sztuką „Wszyscy Święci. Zabłudowski cud”.
Festiwal organizowany od 2011 roku przypomina o trzech geniuszach teatru, których świat nie do końca identyfikuje z Rzeszowem i Podkarpaciem.
A przecież Jerzy Grotowski jest obecny w tak wielu miejscach Rzeszowa. W Pałacyku Lubomirskich tuż przy Alei pod Kasztanami, gdzie się urodził, w kamienicy przy ul. Szopena, gdzie jego rodzina na czas jakiś znalazła schronienie w czasie wojny, w księgach parafialnych, gdzie jest akt chrztu małego Jurka, w Nienadówce. Jednocześnie Grotowski, to jeden z największych reformatorów teatru XX wieku. Genialny dyrektor Teatru 13 Rzędów w Opolu, wizjoner Teatru Laboratorium we Wrocławiu, geniusz i prowokator, autor jednego z najważniejszych manifestów teatralnych XX wieku – „Ku teatrowi ubogiemu”.
Znakomity Tadeusz Kantor, twórca teatru Cricot 2 i jego spektakle: „Umarła klasa”, „Wielopole, Wielopole”, Nigdy tu już nie powrócę” – tak bardzo wpisują się w Wielopole Skrzyńskie, w tamtejszą plebanię, gdzie Kantor się urodził.
W końcu Józef Szajna, postać może najbardziej w Rzeszowie znana, przez lata mocno tu obecna. Jego spektakl „Deballage” wielokrotnie wystawiany był na deskach Teatru im. Wandy Siemaszkowej, a prace wybitnego malarza, scenografa i reżysera na stałe prezentuje Szajna Galeria.
– W tym roku formuła festiwalu poszerzona jest o międzynarodowy konkurs dla teatrów instytucjonalnych i nieinstytucjonalnych prowadzących żywy dialog z twórczością, ideami, dokonaniami artystycznymi Jerzego Grotowskiego, Tadeusza Kantora i Józefa Szajny – mówi Aneta Adamska, dyrektor artystyczna festiwalu.
– Festiwalowi towarzyszyć będzie też niezwykła wystawa: „W kręgu Szajny i Kantora. Krakowska szkoła scenografii po 1956 roku: Andrzej Majewski, Krzysztof Pankiewicz, Kazimierz Wiśniak, Krystyna Zachwatowicz”, jaką będzie można oglądać w rzeszowskim Biurze Wystaw Artystycznych.
Festiwalowym wydarzeniem na pewno będzie Workcenter of Jerzy Grotowski and Thomas Richards ze spektaklem „Living room”. Workcenter to ośrodek pracy praktycznej we włoskiej Pontederze, założony w 1985 roku przez Grotowskiego jako Workcenter of Jerzy Grotowski (Centro di Lavoro di Jerzy Grotowski), a jedenaście lat później przekształcony w Workcenter of Jerzy Grotowski and Thomas Richards. Od 1986 roku Grotowski poświęcił się poszukiwaniom określanym – Sztuka jako wehikuł. Skupiały się one na działaniach powiązanych z bardzo starymi pieśniami, które pełniły funkcje rytualne i mogły wywierać bezpośredni wpływ na głowę, serce i ciało działających, z pieśniami, które umożliwić mogą przejście od energii witalnej do energii bardziej subtelnej. Po śmierci Grotowskiego pracami Workcenter kierują Thomas Richards i Mario Biagini.
W Rzeszowie spektakl „Living room” zobaczymy 18 października w Teatrze Przedmieście, a spotkanie z Thomasem Richardsem odbędzie się 19 października również na Reformackiej 4.
Także spotkanie z Mają Komorowską, wybitną aktorką teatralną i filmową będzie dużą atrakcją festiwalową. Tym bardziej, że Maja Komorowska w latach 1961–1968 była związana z Teatrem 13 Rzędów i Teatrem Laboratorium, zagrała w Idiocie, Kordianie, wystąpiła także w pierwszym wariancie Akropolis oraz w Księciu Niezłomnym. Współpracę z Grotowskim przerwała w roku 1968, przechodząc do Teatru Współczesnego we Wrocławiu, a od roku 1972 przeniosła się do Teatru Współczesnego w Warszawie.
Spotkanie z ulubioną aktorką Krzysztofa Zanussiego odbędzie się 16 października w Teatrze Przedmieście.
Na ciekawe festiwalowe wydarzenie zapowiada się również promocja najnowszej książki prof. Zbigniewa Osińskiego „Spotkania z Jerzym Grotowskim”. Interesujące tym bardziej, że prof. Osiński jest najwybitniejszym znawcą twórczości Grotowskiego, a jednocześnie bardzo aktywnym uczestnikiem oraz mentorem wszystkich edycji rzeszowskiego festiwalu.
Źródła pamięci. Grotowski – Kantor – Szajna zorganizowane przez Urząd Miasta Rzeszowa potrwają w tym roku od 16 do 20 października. Większość spektakli, na które wstęp jest wolny, odbędzie się w
Teatrze Maska. Tam też nastąpi otwarcie festiwalu i premiera tegoż teatru – „Na pełnym morzu”.
Spotkania autorskie zaplanowane są w rzeszowskim BWA, zaś promocja książki prof. Osińskiego w Galerii Miasta Rzeszowa. Workcenter of Jerzy Grotowski and Thomas Richards w spektaklu „Living room” zobaczymy w Teatrze Przedmieście. Tam też w niedzielę przedstawieniem „Dybuk” zakończy się festiwal.
