W sobotę, 26 czerwca, w Rzeszowie odbędą się uroczystości 100-lecia powstania 20 Pułku Ułanów im. Króla Jana III Sobieskiego. Mszy św. o godz. 12.30 towarzyszyć będzie odsłonięcie odnalezionej tablicy pamięci poległych ułanów. Zaplanowano również pokazy kawaleryjskie i koncert orkiestry reprezentacyjnej. Historia pułku stacjonującego w okresie międzywojennym w koszarach przy ul. Lwowskiej nierozerwalnie związana jest z miastem, służył w nim m.in. mjr Henryk Dobrzański „Hubal”, a rodowód sięga jeszcze wojen napoleońskich.
9 oficerów, 4 podchorążych, 280 szeregowych i 470 koni – tyle liczył 10 lutego 1921 roku 20 pułk ułanów, który załadował się na stacji Włodzimierz Wołyński i odjechał do Rzeszowa. Powstał niespełna miesiąc wcześniej – z przemianowanego rozkazem ministra spraw wojskowych 108 pułk ułanów. Tym samym rozkazem na miejsce kwaterunku wyznaczono Rzeszów. Po przybyciu do miasta 20 pułk ułanów zajął koszary im. Księcia Józefa Poniatowskiego przy ulicy Lwowskiej. Zastąpił urzędujący tutaj dotąd 6 Pułk Ułanów Kaniowskich. Koszary był za małe dla całego pułku, więc część szwadronów ulokowano w Dębicy. W maju 1921 roku Ministerstwo Spraw Wojskowych zatwierdziło barwę pułku, którą stanowił proporzec w kolorze amarantowym z granatowo-białym paskiem pośrodku, a ułani wybrali także patrona – króla Jana III Sobieskiego. Pułk funkcjonował w ramach Wojska Polskiego do 1939 roku. Po klęsce wrześniowej już nie został odtworzony, jednak jego rodowód i tradycja jest bogata.
Pułk nawiązywał do tradycji 20 pułku ułanów Księstwa Warszawskiego uczestniczącego w kampanii napoleońskiej 1812 roku. W czasach Napoleona, po zajęciu przez wojska francuskie części dawnych ziem Wielkiego Księstwa Litewskiego, zapadła decyzja o utworzeniu kilku nowych pułków piechoty i jazdy. Jednym z nich był 20 Pułk Ułanów Litewskich. Na jego czele stanął Ksawery Obuchowicz, ziemianin z okolic Nieświeża. Wraz z wycofującą się z Rosji armią Napoleona 20 Pułk Ułanów ruszył pod Warszawę, by trafić do Saksonii. Tam uległ reorganizacji i w ramach nowej jednostki bił się pod Lipskiem w słynnej „bitwie narodów”. Potem przestał istnieć, ale po ponad 100 latach odrodził się wraz z państwem polskim.
108 pułk ułanów, który potem przemianowano na 20 pułk ułanów, brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 roku. Spokojne czasy stacjonowania w Rzeszowie szybko minęły. Po krótkim okresie pokoju, we wrześniu 1939 roku, 20 Pułk Ułanów im. Króla Jana III Sobieskiego wziął udział w walkach osłonowych Armii „Łódź” nad Wartą (od 3 września). Potem był w odwrocie, wraz z całą Kresową Brygadą Kawalerii w rejonie Warty, Glinna, Osuchowa i Psar koło Rawy Mazowieckiej. Pod koniec kampanii wrześniowej podzielony na grupy walczył w rejonie Mińska Mazowieckiego i Tomaszowa Lubelskiego. Po 1939 roku nie został już odtworzony. Warto dodać, że w latach 1929–1934 w rzeszowskiej jednostce służył major Henryk Dobrzański „Hubal” – pełnił funkcję dowódcy szwadronu zapasowego 20 pułku ułanów.
W latach sześćdziesiątych zaczęło działać w Rzeszowie środowisko byłych podoficerów 20 pułku ułanów. Spotykali się oni regularnie na Święcie Pułku, które w międzywojniu (od 1927 roku) obchodzono 24 czerwca. Rodziny ułanów ufundowały tablicę pamiątkową, która znalazła swoje miejsce w Kościele Garnizonowym w Rzeszowie. Uroczyste jej odsłonięcie nastąpiło 3 września 1985 roku. Niedawno odnaleziono natomiast tablicę przedwojenną i ona zostanie na nowo poświęcono i również umieszczona w kościele, właśnie podczas zaplanowanych na sobotę, 26 czerwca, uroczystości.
Obecnie tradycje 20 pułku kultywuje Szwadron Kawalerii Ochotniczej w barwach 20 Pułku Ułanów im. Króla Jana III Sobieskiego, który skupia miłośników kawalerii z całego województwa. Oni zapewnią też kawaleryjską oprawę sobotnim uroczystościom.
Uroczystości rozpoczną się o godz. 12.30 mszą św. w parafii wojskowo-cywilnej pw. Matki Bożej Królowej Polski w Rzeszowie, pod przewodnictwem bp. polowego Wojska Polskiego Józefa Guzdka. Po niej nastąpi uroczyste ponowne odsłonięcie odnalezionej tablicy pamięci poległych ułanów 20 pułku oraz apel.
Po południu organizatorzy uroczystości zapraszają na koncert i pokazy w Parku Papieskim obok Katedry Rzeszowskiej. O godz. 16.00 odbędą się pokazy kawaleryjskie, a o godz. 17.00 – koncert Orkiestry Reprezentacyjnej Oddziału Kawalerii Ochotniczej w barwach 20 pułku ułanów.
Po pułkowym święcie przyjdzie czas na kawaleryjskie zmagania dla ułanów ochotników. W dniach 2-4 lipca, w Wierzawicach, odbędą się zawody kawaleryjskie „Sobieski Militari” – Międzynarodowe Mistrzostwa Kawalerii „Militari 2021”.
