Reklama

Lifestyle

W Markowej powstał Sad Pamięci dedykowany Polakom ratującym Żydów

Angelika Fila
Dodano: 19.10.2018
41619_sad-pamieci
Share
Udostępnij
W bezpośrednim otoczeniu Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej stworzono Sad Pamięci dedykowany Polakom, którzy w miastach, miasteczkach i wsiach całej przedwojennej Polski w czasie niemieckiej okupacji z narażeniem życia ratowali skazanych na zagładę Żydów. Sad został uroczyście otwarty w piątek, 19 października. Wydarzenie odbyło w ramach III Ogólnopolskiego Zjazdu Polaków Ratujących Żydów, który po raz pierwszy gościł w Rzeszowie.
 
 
Sad w Markowej, wykonany według projektu Nizio Design International, jako integralną część Muzeum, nawiązuje z jednej strony do sadowniczej pasji patrona Muzeum, Józefa Ulmy, a z drugiej – do Ogrodu Sprawiedliwych na Wzgórzu Pamięci Instytutu Yad Vashem w Jerozolimie. Tam, wśród wiecznie zielonych drzew, umieszczono tabliczki z nazwiskami Ratujących i nazwą kraju, z którego pochodzili. 
 
W Sadzie w Markowej skupiono się wyłącznie na lokalizacji. Na podświetlanych tablicach znalazło się półtora tysiąca nazw miejscowości z terenów II Rzeczpospolitej, w których działało łącznie około sześć tysięcy siedmiuset polskich „Sprawiedliwych wśród Narodów Świata”. Przyjęty sposób zapisu nazw miejscowości odpowiada sytuacji w przededniu wojny. Konsekwencją tego jest m.in. pojawianie się na liście nazw miejscowości, których próżno szukać na współczesnych mapach. Przykładowo – na jednej z tablic wymieniono Mokrzyszów, niegdyś wieś, a dziś już dzielnicę miasta Tarnobrzeg.
 
Decydując się na wybór tylko tych miejscowości, w których działali polscy „Sprawiedliwi wśród Narodów Świata”, świadomie zrezygnowano z wielu miejsc, w których w czasie okupacji pomocy udzielały osoby niewyróżnione tym tytułem. Zabieg redukcji podyktowany był przede wszystkim względami praktycznymi, związanymi z rozmiarem inwestycji. Poza tym, polscy „Sprawiedliwi wśród Narodów Świata” stanowią rozpoznawalną, reprezentatywną i policzalną grupę, stosunkowo łatwo było więc, w oparciu o materiały uzyskane od Muzeum Historii Żydów Polskich Polin, Ambasady Izraela w Polsce oraz Instytutu Yad Vashem, stworzyć rzetelną, aktualną listę na potrzeby przedsięwzięcia. 
 
Znacznie bardziej skomplikowane pod względem czasowym i badawczym, a także metrażowym, byłoby zebranie wszystkich przykładów polskiej pomocy udzielanej ludności żydowskiej. Nie oznacza to, iż zapomniano o pozostałych bohaterach. Im również dedykowany jest Sad Pamięci, o czym informuje introdukcja na jednej z tablic.
 
„Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata” to medal ustanowiony w 1963 roku przez Instytut Pamięci Męczenników i Bohaterów Holokaustu Yad Vashem w Jerozolimie. Medal oddaje hołd osobom ratującym Żydów w czasie II wojny Światowej. Wręczany jest zawsze podczas oficjalnej ceremonii w Izraelu lub w jego placówkach dyplomatycznych i stanowi najwyższe izraelskie odznaczenie dla osób pochodzenia nieżydowskiego.
 
Opracowaniem merytorycznym Sadu Pamięci zajęło się Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej. Inwestorem jest Muzeum – Zamek w Łańcucie, a do finansowania przyłożyło się Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Gmina Markowa.
 
Otwarcie Sadu Pamięci jest jednym z najważniejszych wydarzeń trwającego w Rzeszowie III Ogólnopolski Zjazd Polaków Ratujących Żydów. Zjazdy „Sprawiedliwych” zostały zainicjowane dwa lata temu, w 2016 roku. Organizatorem i pomysłodawcą jest Urząd ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych. Pierwszy zjazd odbył się w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, drugi również miał miejsce w Warszawie. Trzecia edycja wydarzenia została zaplanowana na Podkarpaciu, po tym jak Jan Kasprzyk – szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych zwrócił się do marszałka Władysława Ortyla z propozycją współorganizacji zjazdu w województwie podkarpackim. W organizację włączył się również urząd wojewódzki oraz rzeszowski oddział IPN.
 
Na Podkarpaciu zjazd rozpoczął się 17 października mszą św. w kościele Farnym. Rozpoczęcie wydarzenia poprzedziło otwarcie wystawy pn. „Polacy ratujący Żydów podczas II wojny światowej” zorganizowanej przy współpracy z IPN Oddział w Rzeszowie. O fotografiach i dokumentach zgromadzonych na wystawie mówił Dariusz Byszuk, z-ca dyrektora rzeszowskiego IPN oraz kurator wystawy dr hab. Elżbieta Rączy. Wystawę otworzył zarząd Polskiego Towarzystwa Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, na czele z prezesem Anną Stupnicką-Bando.
 
Minister Jan Kasprzyk z Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych odznaczył polskich Sprawiedliwych Medalem „Pro Bono Poloniae”. Medal otrzymała m.in. dr Anna Stupnicka-Bando, prezes Polskiego Towarzystwa Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata. Odznakę „Zasłużony dla Województwa Podkarpackiego” nadawaną przez Sejmik Województwa Podkarpackiego otrzymali z tej okazji, co szczególnie cieszy, kustosze pamięci o Polakach ratujących Żydów, zasłużeni dla Muzeum w Markowej – dr Mateusz Szpytma, dr hab. Elżbieta Rączy oraz pośmiertnie ks. Stanisław Leja.
 
– Cieszę się, że ten zjazd odbywa się na Podkarpaciu, w Rzeszowie. To dla mnie wielki honor i radość, że mogę tu Państwa powitać. To wydarzenie, które buduje poczucie naszej narodowej wartości, a z drugiej kieruje do ludzi, zwłaszcza młodych ważny przekaz mówiący o powinności chrześcijańskiej – mówił Władysław Ortyl, marszałek województwa podkarpackiego podczas oficjalnego otwarcia zjazdu.
Share
Udostępnij
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama

Nasi partnerzy