Anna Koniecka
Dodano: 01-02-2020
Najhojniejsi fundatorzy szpitala zapamiętani przez historię to Rafał Jarosławski i właściciel miasta Rzeszowa oraz innych licznych dóbr – Mikołaj Spytek Ligęza. Ten ostatni założył kilka przytułków dla ubogich, w Rzeszowie i w okolicznych miejscowościach, co pozwalało jednocześnie otoczyć opieką 128 potrzebujących. Na owe czasy była to hojność rzadko spotykana w takim wymiarze, a sam czyn chwalebny i co najważniejsze - zgodny z doktryną miłosierdzia obowiązującą w chrześcijańskiej Europie. Fundacja Spytka Ligęzy była zresztą urządzona z myślą nie o jakichś tam obcych nędzarzach - przywłokach lecz własnych wysłużonych, podupadłych na zdrowiu i zbiedniałych na tej pańskiej służbie.
Zakonnik od chorób wewnętrznych, od zabiegów … kat!
W tym czasie mongolscy i tybetańscy mnisi rutynowo przeprowadzali trepanacje czaszki
U nas wysoką gorączkę, bez względu na jej przyczynę, której przeważnie nie potrafiono ustalić, leczono upuszczaniem krwi z żył otwieranych przez cyrulików (chirurgów). Później weszły w użycie pijawki. Zachowała się notatka, z której wynika, że dostawcą pijawek do rzeszowskiego szpitala był (w XIX w) cyrulik Efraim Glucksam. Ale dziewiętnastowieczna medycyna to już było wielkie halo! Postęp – wsparty możliwością robienia zastrzyków na przykład. Ale zachował się opis szpitala gdzie na wyposażeniu był jeden termometr.
Stan higieny
Dziewiętnastowieczny Rzeszów, mimo iż miał status miasta powiatowego, faktycznie był „miejską wsią”. Nawet w śródmieściu mieszczanie hodowali świnie i drób, a przecież ani bieżącej wody, ani kanalizacji nie było, więc ścieki i odchody zwierząt oraz ludzi wylewano do dołów kloacznych wykopanych w ziemi, skąd całe to paskudztwo przesiąkało do wód gruntowych. Jarmarki, które się odbywały w mieście, pogarszały zagrożenie sanitarne. Miasto nękały epidemie. Podczas najtragiczniejszej epidemii cholery w l. 1872-73 szpital nie był w stanie pomieścić chorych. Dysponował 86 łóżkami. Wygnanie syberyjskie – tak rada szpitala określała stan techniczny budynków szpitalnych w petycjach do magistratu. Nowy szpital stanął wreszcie w 1887 r.
Choroby wstydliwe
Obowiązki ordynatora
Do rozlicznych i pilnych obowiązków lekarza ordynującego, czyli faktycznie zarządzającego szpitalem należało, oprócz nadzorowania leczenia którym zajmowali głównie sekundariusze, sprawdzanie dobroci lekarstw i dobroci produktów żywnościowych podawanych chorym. Np. czy masło jest zgodne z instrukcją tzn. świeże. W tamtych czasach nie znano lodówek, więc „odświeżano” masło mieszając je z oliwą i sokiem z nagietka. Na pierwszy rzut oka – świeżyzna.
Pisząc ten tekst, korzystałam m.in. z unikatowego wydania: Szpitalnictwo Rzeszowskie/z dziejów Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego (do 1990 r./ - praca zbiorowa pod redakcją Zdzisława Budzyńskiego; Historia państwa i prawa Polski - Juliusza Bardacha; A jeśli było inaczej... Antropologia historii - Ludwika Stommy; Tamten Rzeszów – Franciszka Kotuli; Żywoty pań swawolnych – Pierre’a Brantome’a.
KOMENTARZE
Można oglądać lodospady w Rudawce Rymanowskiej
Lodospady w Rudawce Rymanowskiej są jedną z najciekawszych...
Zamki na Podkarpaciu. Galeria Fotografii
Zima w pełni, a pod śniegiem Podkarpacie wygląda bajkowo. Zimowe zdjęcia...
Podano listę punktów szczepień przeciwko COVID-19. W Rzeszowie jest ich 23
Rząd opublikował...
Zaśnieżony Rzeszów. Galeria Fotografii
Gdy my zmagamy się z zaspami na drodze, odwołanymi kursami autobusów i zerwanymi liniami elektrycznymi, przyroda nic sobie nie robi z zimowych kłopotów i pięknie przystroiła Rzeszów. Pod śniegiem miasto wygląda...
Na weekend. Cergowa z wieżą widokową na Bieszczady i Tatry
Cergowa - zalesiony szczyt Beskidu Dukielskiego w Beskidzie Niskim, który od zawsze uwielbiali amatorzy biegów górskich oraz miłośnicy "prawdziwych gór", to idealny cel weekendowych...
U zwierząt już jest wiosna. Do nas przyjdzie za chwilę
Z lek. Radosławem Fedaczyńskim z Lecznicy dla Zwierząt "Ada" i prezesem Ośrodka Rehabilitacji Zwierząt Chronionych w Przemyślu, rozmawia Katarzyna Grzebyk
Zabytkowa wieża ciśnień w Rzeszowie odnowiona. Będą wycieczki?
Liczy niemal 120 lat i wewnątrz zachowało się jej oryginalne wyposażenie. W grudniu 2020 roku zakończył się remont wieży ciśnień na stacji kolejowej Rzeszów...
Dom "wyklętego" z rzeszowskiego pomnika zostanie odrestaurowany
Dom kapitana Karola Chmiela ps. "Grom", oficera WP i AK, jednego z członków IV Zarządu WiN uwiecznionych na Pomniku Żołnierzy Wyklętych w Rzeszowie, zostanie wyremontowany...
Zawiało i zasypało. Zachód słońca na Połoninie Caryńskiej
Połonina Caryńska (1297 m. n.p.m.) - jedna z najpiękniejszych i najbardziej charakterystycznych w Bieszczadach. Grzbiet Caryńskiej ma niespełna 5 km długości i 3 wierzchołki...
Ile zebrały podkarpackie sztaby WOŚP? Na razie najwięcej Rzeszów
Podczas 29. Finału w samym Rzeszowie do puszek, eskarbonek i na aukcjach dwa sztaby Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy zebrały w niedzielę, 31 stycznia, ponad...
Najważniejsza wystawa BWA doczekała się otwarcia dla zwiedzających
Dzięki otwarciu przez rząd muzeów, najważniejsza doroczna wystawa BWA w Rzeszowie – pokonkursowa prezentacja "Obraz, Grafika, Rysunek, Rzeźba Roku" zostanie...