lek. med. Marek Kulczyk
Dodano: 20-02-2014
Narciarstwo i snowboarding jest jedną z najbardziej popularnych rozrywek zimowych – szacuje się, że obecnie na świecie jest około 200 milionów narciarzy i 70 milionów snowboardzistów. Przez wiele lat uznawane za sport elitarny, teraz stało się dostępne dla wszystkich dzięki budowie wielu nowych wyciągów oraz tras narciarskich wyposażonych w ratraki i armatki śnieżne, a także obniżeniu cen sprzętu i karnetów. Co więcej, współczesne narty, wiązania i buty są lepsze jakościowo oraz technicznie, co pozwala osiągać większe prędkości i oferuje szerszą gamę manewrów.
Mimo zwiększenia szybkości i nowych możliwości technicznych, zwiększyło się bezpieczeństwo miłośników białego szaleństwa. Buty narciarskie ewoluowały od miękkich skórzanych materiałów do skorup z tworzywa sztucznego, które sztywno wspierają podudzie i staw skokowy zmniejszając ryzyko złamań. Również postęp w konstrukcji wiązań obniżył liczbę obrażeń kończyn dolnych.
Choć zmiany w sprzęcie narciarskim przyczyniły się do spadku obrażeń, nadal wiele osób doznaje kontuzji na stokach. Każdego dnia, na każde 1000 osób jeżdżących na nartach 2 poniosą szkody wymagające pomocy lekarskiej. Najczęstszą przyczyną urazów są upadki – stanowią one około 75% - 85% przyczyn uszkodzeń ciała narciarzy. Kolizje z różnymi obiektami na stoku, w tym innymi osobami, wynoszą między 11% a 20%, natomiast wszelkie zdarzenia z udziałem wyciągów powodują od 2% do 9% kontuzji. Większość urazów to skręcenia, złamania, rany i zwichnięcia. W dalszej części artykułu dowiesz się, jakie części ciała najczęściej ulegają uszkodzeniu i jakie objawy wskazują na konieczność skorzystania z pomocy lekarskiej. Trzeba jednak pamiętać, że w razie jakichkolwiek wątpliwości odnośnie do stanu osoby kontuzjowanej zawsze lepiej dmuchać na zimne i udać na konsultację do lekarza.
Kontuzje kolana
Obecnie urazy więzadłowe, łąkotek i struktur kostnych kolana stanowią razem około 30-40 % wszystkich urazów narciarskich. Początkowo najczęstszymi urazami w narciarstwie były urazy kończyn dolnych (złamania kostek i goleni, skręcenia stawu skokowego). Zmieniło się to w następstwie rozwóju sprzętu narciarskiego, szczególnie wiązań i butów narciarskich, które teraz automatycznie uwalniają nogę narciarza, gdy działają na nią zbyt duże siły. Niestety, nowe rozwiązania nie dały ochrony kolanom. Skręcenie więzadła pobocznego przyśrodkowego, więzadła krzyżowego przedniego (ACL), złamanie głowy kości piszczelowej i urazy łąkotki są obecnie największym zagrożeniem dla miłośników białego szaleństwa.
Co może świadczyć o poważnej kontuzji kolana?
- oczywista deformacja kolana,
- niezdolność przeniesienia wagi ciała na kontuzjowaną nogę (poszkodowany nie może zrobić 4 kroków),
- duży obrzęk w kolanie, który pojawił się od razu lub w ciągu kilku godzin po upadku,
- niezdolność pełnego wyprostowania kolana („kolano zablokowane”),
- tkliwość po naciśnięciu obszaru uszkodzenia.
Kontuzjowany z powyższymi objawami powinien zgłosić się do ortopedy w celu dalszej oceny i ewentualnych zabiegów medycznych.
Urazy głowy
Urazy głowy stanowią około 10-20% wszystkich urazów. Ich najczęstszą przyczyną są kolizje (z innymi osobami albo przedmiotami znajdującymi się na stoku), upadki oraz wypadki na wyciągu (np. uderzenie krzesełka). Narciarz może doznać drobnych urazów głowy niewymagających ingerencji lekarskiej, takich jak: powierzchowne otarcia, guzy i siniaki. Bardziej niebezpieczne są poważne obrażenia głowy, których nigdy nie należy ignorować. Obejmują one: wszystkie epizody utraty przytomności, oczopląs z zawrotami głowy, podejrzenie pęknięcia czaszki, duże rany na skórze głowy i penetrujące uszkodzenie głowy. Wszyscy narciarze, którzy doznają takich urazów głowy, muszą zostać przewiezieni przez pogotowie lub GOPR do szpitala.
Co może świadczyć o poważnym uszkodzeniu głowy?
Reklama
- ofiara straciła przytomność, nawet, jeśli później ją odzyskała i wydaje się, ze wszystko wróciło do normy,
- poszkodowany nie pamięta, co się stało, jest zdezorientowany, ma ból głowy lub wymioty,
- ofiara ma problemy z chodzeniem, rozmową i koordynacją,
- otwarta rana nie przestaje krwawić po 5 minutach uciskania,
- występuje krwawienie z ucha,
- gdy z nosa lub ucha pojawi się wyciek płynu w kolorze bezbarwnym lub żółtym – może to wskazywać na wyciek płyn mózgowo-rdzeniowego z mózgu.
Należy pamiętać, że każdy, kto doznał urazu głowy, powinien być traktowany z najwyższą uwagą i w razie najmniejszych wątpliwości należy wezwać lekarza.
Uraz kręgosłupa
Obok urazu głowy jest to jedno z najbardziej niebezpiecznych obrażeń ciała, gdyż w razie uszkodzenia rdzenia kręgowego może doprowadzić do paraliżu. Należy uznać, że doszło do uszkodzenia rdzenia w wypadku, gdy:
- poszkodowany stracił przytomność,
- występują liczne złamania,
- poszkodowany ma znaczne obra-żenia powyżej poziomu obojczyka,
- incydent związany był z upadkiem z wysokości,
- gdy miały miejsce duże siły oddziaływania na sportowca (duża prędkość, mocny skręt itp.)
Trzeba pamiętać, że uszkodzenie rdzenia nadal jest możliwe, gdy poszkodowany może się poruszać i czuje wszystkie swoje kończyny. Dlatego gdy na narciarza zadziałały duże siły albo miały miejsce powyższe okoliczności, zawsze zakładamy najgorsze i traktujemy poszkodowanego tak, jakby miał uszkodzony rdzeń.
Oto niektóre z typowych objawów świadczących o urazie kręgosłupa:
- utrata lub zmiana czucia w dowolnym miejscu na ciele (np. mrowienia),
- ból kręgosłupa – w przypadku złamania kręgów,
- bolesność wyrostków kościstych,
- zniekształcenie kręgosłupa (nienaturalne wybrzuszenie), zniekształcenie krzywizn kręgosłupa: garb, uskok,
- ograniczenie ruchomości kręgosłupa, np. przymusowe ustawienie głowy,
- możliwość wystąpienia zaburzeń oddychania w zależności od wysokości uszkodzenia rdzenia,
- wystąpienie tzw. wstrząsu rdzeniowego – na skutek uszkodzenia ośrodków współczulnych nagle dochodzi do rozszerzenia naczyń, w których zalega krew (jest to sytuacja analogiczna do omdlenia),
- porażenie kończyn i tułowia, w nieświadomości:
- objawy wstrząsu rdzeniowego (powolny puls i niskie ciśnienie krwi ),
- ogólna „wiotkość” we wszystkich kończynach,
- utrata kontroli pęcherza moczowego lub odbytu
W przypadku nawet małego podejrzenia urazu kręgosłupa należy natychmiast wezwać lekarza. Laicy nie powinni badać kręgosłupa, ani przemieszczać poszkodowanego.
Urazy barku
Najczęstszymi przyczynami prowadzącymi do uszkodzeń barku są upadki i kolizje. Uraz może powstać, gdy narciarz bezpośrednio upadnie na staw barkowy lub gdy siła upadku jest przeniesiona z ramienia na bark, a także, gdy w trakcie upadku na wyciągniętą ręką następuje równoczesne jej skręcenie. W efekcie może nastąpić: zwichnięcie barku [zwichnięcie stawu ramiennego, różnego stopnia uszkodzenia stawu barkowo-obojczykowego], złamanie obojczyka, złamanie kości ramiennej, uraz pierścienia rotatorów.
Urazy kciuka i nadgarstka
Obrażenia kciuka zwykle pojawiają się w wyniku kolizji z ogrodzeniem, oblodzoną nawierzchnią, a nawet z kijkami narciarskimi itp. Większość z tych urazów można wyleczyć w krótkim czasie, choć wszytko zależy od stopnia skomplikowania uszkodzenia. Złamania z przemieszczeniem, wieloodłamowe, otwarte, wewnątrzstawowe, a także uszkodzenia więzadeł pobocznych kciuka będą wymagały interwencji chirurgicznej i starannej opieki ortopedycznej.
Urazów nadgarstka najczęściej doznają snowboardziści. Prawdopodobieństwo uszkodzenia tej części ręki jest dwukrotnie wyższe w porównaniu z narciarzami. Do ciężkich złamań nadgarstka należą te, w których kości zostały wypchnięte ze swojego miejsca, kości przebiły skórę – elementy składowe nadgarstka zostały podzielone na wiele fragmentów.
Jak uniknąć kontuzji?
Dobre przygotowanie do sezonu narciarskiego może nie wykluczy wypadku, ale na pewno pozwoli nam ograniczyć prawdopodobieństwo wystąpienia urazów. Uprawianie sportu na co dzień wzmocni nasze mięśnie i poprawi kondycję, przygotowując tym samym nasz organizm do wzmożonego wysiłku podczas szusowania. Jeśli nie trenujesz przez cały rok, zacznij ćwiczyć 2 miesiące przed sezonem. Przed wyjściem na stok ważne jest rozciągnięcie i rozgrzanie mięśni – poświęć prostym ćwiczeniom 5, 10 minut, zanim zaczniesz szusować. Przygotuj odpowiednio sprzęt narciarski, zwłaszcza jeśli pożyczasz go albo od zeszłego sezonu straciłeś lub zyskałeś na wadze. Najlepiej zanieś go do serwisu, aby specjaliści odpowiednio go wyregulowali. Przestrzegaj reguł bezpieczeństwa na stoku: zasady pierwszeństwa, zakazu spożywania alkoholu i środków odurzających. Pamiętaj o solidnym kasku. Mierz siły na zamiary i jeśli nie jesteś zaawansowanym narciarzem, unikaj trudnych tras zjazdowych. Trzymając się tych zasad, ograniczysz prawdopodobieństwo kontuzji i będziesz czerpał pełną satysfakcję z białego szaleństwa.
Tekst LEK. MED. MAREK KULCZYK, spec. ortopedii i traumatologii narządu ruchu w Szpitalu Specjalistycznym im. Świętej Rodziny
KOMENTARZE
Bieszcadzki maraton na nartach
Tylko tutaj jest takie miejsce, jedyne na świecie, gdzie przy dobrej pogodzie bezkres zielonych...
Najlepsza pora na narty
Ten weekend warto wykorzystać na szusowanie. Ponieważ prognoza pogody na nadchodzący tydzień nie jest...
Koniec grudnia na nartach
Po świątecznym leniuchowaniu wskazany jest nawet krótki wypad na narty. Mimo że przez ostatnie dni...
Szusujemy po czternastu stokach!
Niewielkie opady śniegu w pierwszych dniach stycznia sprawiły, że po podkarpackich stokach narciarskich jeździ się na ogół dobrze, w dodatku w przyjemnej zimowej scenerii.
Zima wróciła na stoki
Dawno nie widziana zima znów gości na podkarpackich stokach. Opady śniegu, dośnieżanie tras oraz ujemne temperatury poprawiły warunki narciarskie. Ponieważ prognozy na weekend są dla miłośników szusowania dość łaskawe, warto je wykorzystać...
Reklama
Jesień w Solinie i Bezmiechowej. GALERIA FOTOGRAFII
Jezioro Solińskie, okolice Polańczyka oraz Bezmiechowej...
Wieża widokowa w Bieszczadach. Otwarcie w listopadzie
W Dolinie Górnego Sanu powstaje kolejna atrakcja...
Rzeszów wśród najlepszych w Polsce ośrodków leczenia i badania cukrzycy u dzieci
Kolegium Nauk Medycznych UR oraz I Klinika Pediatrii, Endokrynologii Dziecięcej w Klinicznym Szpitalu Wojewódzkim nr 2 w Rzeszowie...
Świąteczne miasteczko, sylwester i gala lokacji Rzeszowa - w tym roku odwołane!
Koronawirus zmienia naszą rzeczywistość, także utarte przyzwyczajenia i miejskie zwyczaje. Od kilku już lat rzeszowianie przez trzy...
Jesień w Rzeszowie. Galeria Fotografii
Pandemia koronawirusa zmienia nasze życie, ale już przyroda nic sobie nie robi z COVID-19. Jak co roku drzewa żółcą się i czerwienią a cały Rzeszów tonie w jesiennych kolorach. Piękne zdjęcia okolic Zamku Lubomirskich...
Reklama
Kolekcja "Łemkowyna" Anny Marii Zygmunt w piątek w Krośnie
Kolekcją "Łemkowyna" Anny Marii Zygmunt, pochodząca z Lubatowej w Beskidzie Niskim zachwyciła świat mody. Wschodnia Łemkowszczyzna, pełna starych cerkwi i łemkowskich chyż...
Kapitan Wünsche i jarosławskie asy bitwy o Anglię - z Facebooka na mural
Dwa lata temu na facebookowej grupie Historia i Zagadki Jarosławia i okolic ktoś zamieścił post: "Nasze chłopaki w służbie RAF-u w Anglii" i wkleił...
Do 2022 roku kolejka gondolowa w Solinie. Przetarg rozstrzygnięty
Jeżeli nic nie stanie na przeszkodzie, to jeszcze w tym roku na przełomie listopada i grudnia rozpocznie się budowa jednej z największych atrakcji turystycznych w naszym...
Bajkowe lodospady w Rudawce Rymanowskiej
Lodospady w Rudawce Rymanowskiej są jedną z najciekawszych zimowych atrakcji turystycznych Podkarpacia. Tym bardziej, że zjawisko to jest dość ulotne i bardzo wymagające, gdyż pojawiają się tylko przy odpowiednich...
Millenium Hall świętuje 9 urodziny i zaprasza na dzień urody z rabatami
Popularne centrum handlowe świętuje 9. urodziny. Towarzyszy im akcja rabatowa w dniach 16 i 17 października oraz atrakcje dla dzieci: konkursy z nagrodami...
