Reklama
REKLAMA
Automatycznie wyświetlimy artykuł za 10 sekund
Przejdź do artykułu
Reklama
Reklama

Amerykański dar i inne historie w Archiwum Pełnym Pamięci

A A A
Alina Bosak

Dodano: 27-06-2022

Dr Robert Witalec prezentuje album przekazany do Archiwum Pełnego Pamięci. . Fot. Alina Bosak

Dr Robert Witalec prezentuje album przekazany do Archiwum Pełnego Pamięci. . Fot. Alina Bosak

Opasły album pełen wycinków z amerykańskich gazet opisujących atak Hitlera i Stalina na Polskę przekazał do rzeszowskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej pracownik firmy lotniczej Goodrich Aerospace. Stworzył go  jego ojciec, by przestrzec przed wojną kolejne pokolenia. To jeden z wielu skarbów, jakie trafiły do Archiwum Pełnego Pamięci. Projekt prowadzony przez IPN od 2017 roku skłania coraz więcej osób do dzielenia się rodzinnymi pamiątkami. – Losy pojedynczych ludzi i rodzin składają się na pełny obraz przeszłości  –  nie mają wątpliwości historycy i zachęcają do ocalania pamięci, ogłaszając kolejną odsłonę projektu.
 
Ojciec miał nadzieję, że kiedyś album ten posłuży edukacji młodszych pokoleń i pomoże uniknąć powtórzenia tragicznych wydarzeń, które miały miejsce podczas II wojny światowej – tłumaczył Mark James Looney, który podarował Oddziałowi IPN w Rzeszowie album z wycinkami prasowymi pochodzącymi z amerykańskiego dziennika „Hartford Courant” z września 1939 roku. W artykułach na temat wojny w Europie szczególnie wiele miejsca poświęcono Polsce, dlatego Amerykanin, który współpracuje z Polakami z fabryki Goodrich Aerospace w podrzeszowskiej Tajęcinie postanowił przekazać je właśnie do tutejszego oddziału IPN. Ojciec Marka, James Joseph Looney III zmarł w 2015 roku. Pochodził z rodziny o korzeniach irlandzkich, która od trzech pokoleń mieszkała w USA. Na froncie II wojny światowej walczył jego wuj Tommy, a sam James brał udział w wojnie koreańskiej w 1952 roku.
Reklama

Ponad 30 zbiorów rocznie

– Od momentu powstania Instytut Pamięci Narodowej, także oddziału w Rzeszowie, gromadzimy pamiątki osób prywatnych, które decydują się deponować w naszych archiwach rodzinne zdjęcia, listy, dokumenty. Początkowo przekazywali je głównie działacze opozycji Solidarnościowej, a z czasem coraz więcej osób, które albo nie wiedzą, co począć z domowymi archiwami, albo chcą, aby pamięć o losach ich bliskich przetrwała i służyła pracy naukowców, pisarzy, dziennikarzy – mówi dr hab. Dariusz Iwaneczko, dyrektor IPN Oddziału w Rzeszowie.
 
Aby zachęcić jak najwięcej osób do wydobycia z domowych zbiorów materiałów ukazujących zarówno zapomniane czy nieznane historie rodzinne, jak i dokumentów istotnych w dziejach Polski i Polaków, IPN rozpoczął projekt Archiwum Pełne Pamięci. Od pięciu lat promuje tę formę ocalania historii, co zaowocowało nowymi, cennymi nabytkami do archiwum.
 
Z Archiwum Pełnego Pamięci. Dary rzeszowian. Fot. Alina Bosak
 
Wśród przekazanych materiałów są dokument urzędowe, wspomnienia, materiały filmowe, dźwiękowe i zdjęciowe. – Przyjmujemy oryginały lub, jeżeli rodzina woli je zatrzymać, wykonujemy ich kopie. Korzyści są następujące: materiały zabezpieczamy przed zniszczeniem, udostępniamy je badaczom, a przede wszystkim ocalamy pamięć. Relacje osobiste pomagają odtworzyć pewne procesy historyczne, a czasami także uzupełnić białe plamy historii. Okres, który nas interesuje, to lata 1917–1990. I o materiały z tego okresu właśnie prosimy ogłaszając kolejną odsłonę Archiwum Pełnego Pamięci. Mogą to być oryginały lub ich wersje elektroniczne, oferujemy wykonanie kopii cyfrowych, które możemy darczyńcy również udostępnić – tłumaczy Dariusz Iwaneczko. 
Reklama
 
– W ciągu pięciu lat, od kiedy rozpoczął się projekt Archiwum Pełne Pamięci, udało nam się pozyskać 158 zbiorów kolekcji prywatnych, co oznacza ponad 30 zbiorów rocznie. To wynik trzykrotnie lepszy niż w okresie poprzedzającym projekt. Pierwsze kolekcje prywatne trafiły do na już we wrześniu 2001 roku, a więc w okresie, kiedy rozpoczęliśmy przyjmowanie akt wytworzonych przez jednostki Służby Bezpieczeństwa. W latach 2001–2016 trafiło do nas 139 takich prywatnych zbiorów – wylicza Dariusz Byszuk, naczelnik Oddziałowego Archiwum IPN w Rzeszowie. To siłami jego zespołu jest realizowany projekt Archiwum Pełne Pamięci. Trafiły tu materiały bardzo różnorodne, oryginały, ale też duża ich część to skany i kopie cyfrowe – w sumie 2,5 tys. teczek. Najokazalszą kolekcję – rodziny Mireckich – przekazała Maria Mirecka–Loryś. To bogaty, bo liczący aż 367 jednostek archiwalnych, zbiór dotyczący ruchu narodowego i polskiej emigracji. Rzeszowski IPN szczyci się także kolekcją kopii grypsów Łukasza Cieplińskiego, prezesa IV Komendy Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, wysyłanych z więzienia tuż przed odebraniem mu życia.
 
Cennym nabytkiem jest zbiór przekazany przez Zygmunta Majgiera, jednego z najbardziej zasłużonych działaczy opozycji antykomunistycznej na Podkarpaciu, w 1980 roku jednego z założycieli przemyskiej Solidarności, a w latach 1982-1989 współorganizatora podziemnych struktur Solidarności. – Mamy w zbiorach dokumenty dotyczące wielu ważnych postaci z naszego regionu, m.in. Antoniego Kopaczewskiego, Zygmunta Błaża, ale także np. dziennik z więzienia na Załężu, spisywany dzień po dniu w stanie wojennym, kiedy internowano działaczy opozycji – dodaje Dariusz Byszuk. 
Reklama

Pełen wykaz materiałów archiwalnych znajduje się w Oddziałowym Archiwum IPN w Rzeszowie. Mogą się z nimi zapoznawać wszyscy korzystający z czytelni IPN przy ul. Szopena. Informacja o darowiznach i przekazanych materiałach znajduje się także na stronie internetowej rzeszowskiego Oddziału. Na stronie archiwumpamieci.pl umieszczono wykaz darczyńców, którzy zdecydowali się przekazać materiały w ramach Archiwum Pełnego Pamięci. 

„…aby każdy okruch historii został uratowany!”

W oparciu o przekazane zbiory powstają artykuły, podcasty, reportaże, wystawy, a także publikacje książkowe. Jedną z nich, która zawiera ocalone historie z różnych zakątków Polski jest książka pt. „…aby każdy okruch historii został uratowany!”. Są w niej także dwa „rzeszowskie” rozdziały napisane przez dr. Roberta Witalca i Igora Witowicza.
 
Dr Witalec poświęcił swój tekst postaci Franciszka Wilka, ważnej postaci ruchu ludowego, następcy Stanisława Mikołajczyka na funkcji prezesa emigracyjnego PSL. Wilk pochodził z Wysokiej Łańcuckiej i pozostając na emigracji podtrzymywał kontakt z rzeszowską rodziną. – Na jego postać zwróciła moją uwagę Krystyna Lenkowska, córka siostrzeńca Franciszka Wilka. Przekazała nam listy i umożliwiła kontakt z jego dziećmi, które również udostępniły wiele dokumentów. W oparciu o nie powstała monografia, szereg artykułów prasowych i audycji  wymienia Robert Witalec.  
 
Inne ciekawe materiały, dotyczące Rudolfa Chorzempy, działacza Brygad Wywiadowczych WiN, trafiły do rzeszowskiego IPN za sprawą Teresy Chorzempy. – To nasza sąsiadka, mieszka niedaleko IPN, przy ul. Słowackiego  – zdradza Igor Witowicz, który właśnie historię Rudolfa Chorzempy opisał w książce „…aby każdy okruch historii został uratowany!”. Niektóre pamiątki po tym bohaterze zostały przekazane do Warszawy, ponieważ urodzony w Rzeszowie Chorzempa, z zawodu prawnik, mieszkał i pracował w stolicy. Bronił miasta w 1939 roku, a kiedy nastała okupacja wrócił do Rzeszowa, gdzie założył firmę księgową. Dla Brygad Wywiadowczych WiN zbierał informacje na temat działalności UB i ruchu wojsk sowieckich. Trafił za to do więzienia, w którym spędził 9 lat, zwolniony został na mocy amnestii w 1955.  – Prawdziwie niezłomna postać – uważa Igor Witowicz. On także zdecydował się na przekazanie rodzinnych zbiorów do IPN. – Przekazałem zbiór fotografii mojego ojca Janusza Witowicza, który dokumentował czasy rzeszowskich strajków, Solidarności. Bo dziś my także stajemy się świadkami historii.
Reklama
 
Osoby, które chciałyby podzielić się pamiątkami związanymi z historią swojej rodziny, mogą kontaktować się z Oddziałowmy Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Rzeszowie przy ul. Słowackiego 18, tel. 17 860-60-02, e-mail: archiwum.rzeszow@ipn.gov.pl.
 
Igor Witowicz i album przekazany przez Marka Jamesa Looneya za pośrednictwem Elżbiety i Eugeniusza Krzysików. Fot. Alina Bosak
Reklama
Reklama
Reklama
zobacz więcej

POLECANE

RZESZÓW WEATHER
Reklama

NASI PARTNERZY

zamknij

Szanowny Czytelniku !

Zanim klikniesz „Zgadzam się” lub zamkniesz to okno, prosimy o przeczytanie tej informacji. Prosimy w niej o Twoją dobrowolną zgodę na przetwarzanie Twoich danych osobowych przez naszych partnerów biznesowych oraz przekazujemy informacje o tzw. cookies i o przetwarzaniu przez nas Twoich danych osobowych. Klikając „Zgadzam się” lub zamykając okno, zgadzasz się na poniższe. Możesz też odmówić zgody lub ograniczyć jej zakres.

Zgoda

Jeśli chcesz zgodzić się na przetwarzanie przez Zaufanych Partnerów Grupy SAGIER Twoich danych osobowych, które udostępniasz w historii przeglądania stron i aplikacji internetowych, w celach marketingowych (obejmujących zautomatyzowaną analizę Twojej aktywności na stronach internetowych i w aplikacjach w celu ustalenia Twoich potencjalnych zainteresowań dla dostosowania reklamy i oferty) w tym na umieszczanie znaczników internetowych (cookies itp.) na Twoich urządzeniach i odczytywanie takich znaczników, kliknij przycisk „Przejdź do serwisu” lub zamknij to okno.
Jeśli nie chcesz wyrazić zgody, kliknij „Nie teraz”. Wyrażenie zgody jest dobrowolne. Możesz edytować zakres zgody, w tym wycofać ją całkowicie, przechodząc na naszą stronę polityki prywatności. Powyższa zgoda dotyczy przetwarzania Twoich danych osobowych w celach marketingowych Zaufanych Partnerów. Zaufani Partnerzy to firmy z obszaru e-commerce i reklamodawcy oraz działające w ich imieniu domy mediowe i podobne organizacje, z którymi Grupa SAGIER współpracuje.
Podmioty z Grupy SAGIER w ramach udostępnianych przez siebie usług internetowych przetwarzają Twoje dane we własnych celach marketingowych w oparciu o prawnie uzasadniony, wspólny interes podmiotów Grupy SAGIER. Przetwarzanie takie nie wymaga dodatkowej zgody z Twojej strony, ale możesz mu się w każdej chwili sprzeciwić. O ile nie zdecydujesz inaczej, dokonując stosownych zmian ustawień w Twojej przeglądarce, podmioty z Grupy SAGIER będą również instalować na Twoich urządzeniach pliki cookies i podobne oraz odczytywać informacje z takich plików. Bliższe informacje o cookies znajdziesz w akapicie „Cookies” pod koniec tej informacji.

Administrator danych osobowych

Administratorami Twoich danych są podmioty z Grupy SAGIER czyli podmioty z grupy kapitałowej SAGIER, w której skład wchodzą Sagier Sp. z o.o. ul. Mieszka I 48/50, 35-303 Rzeszów oraz Podmioty Zależne. Ponadto, w świetle obowiązującego prawa, administratorami Twoich danych w ramach poszczególnych Usług mogą być również Zaufani Partnerzy, w tym klienci.
PODMIOTY ZALEŻNE:
http://www.biznesistyl.pl/
http://poradnikbudowlany.eu/
http://modnieizdrowo.pl/
http://www.sagier.pl/
Jeżeli wyrazisz zgodę, o którą wyżej prosimy, administratorami Twoich danych osobowych będą także nasi Zaufani Partnerzy. Listę Zaufanych Partnerów możesz sprawdzić w każdym momencie na stronie naszej polityki prywatności i tam też zmodyfikować lub cofnąć swoje zgody.

Podstawa i cel przetwarzania

Twoje dane przetwarzamy w następujących celach:
• 1. Jeśli zawieramy z Tobą umowę o realizację danej usługi (np. usługi zapewniającej Ci możliwość zapoznania się z jednym z naszych serwisów w oparciu o treść regulaminu tego serwisu), to możemy przetwarzać Twoje dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.
• 2. Zapewnianie bezpieczeństwa usługi (np. sprawdzenie, czy do Twojego konta nie loguje się nieuprawniona osoba), dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszanie naszych usług i dopasowanie ich do potrzeb i wygody użytkowników (np. personalizowanie treści w usługach), jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług (np. jeśli interesujesz się motoryzacją i oglądasz artykuły w biznesistyl.pl lub na innych stronach internetowych, to możemy Ci wyświetlić reklamę dotyczącą artykułu w serwisie biznesistyl.pl/automoto. Takie przetwarzanie danych to realizacja naszych prawnie uzasadnionych interesów.
• 3. Za Twoją zgodą usługi marketingowe dostarczą Ci nasi Zaufani Partnerzy oraz my dla podmiotów trzecich. Aby móc pokazać interesujące Cię reklamy (np. produktu, którego możesz potrzebować) reklamodawcy i ich przedstawiciele chcieliby mieć możliwość przetwarzania Twoich danych związanych z odwiedzanymi przez Ciebie stronami internetowymi. Udzielenie takiej zgody jest dobrowolne, nie musisz jej udzielać, nie pozbawi Cię to dostępu do naszych usług. Masz również możliwość ograniczenia zakresu lub zmiany zgody w dowolnym momencie.

Twoje dane przetwarzane będą do czasu istnienia podstawy do ich przetwarzania, czyli w przypadku udzielenia zgody do momentu jej cofnięcia, ograniczenia lub innych działań z Twojej strony ograniczających tę zgodę, w przypadku niezbędności danych do wykonania umowy, przez czas jej wykonywania i ewentualnie okres przedawnienia roszczeń z niej (zwykle nie więcej niż 3 lata, a maksymalnie 10 lat), a w przypadku, gdy podstawą przetwarzania danych jest uzasadniony interes administratora, do czasu zgłoszenia przez Ciebie skutecznego sprzeciwu.

Przekazywanie danych

Administratorzy danych mogą powierzać Twoje dane podwykonawcom IT, księgowym, agencjom marketingowym etc. Zrobią to jedynie na podstawie umowy o powierzenie przetwarzania danych zobowiązującej taki podmiot do odpowiedniego zabezpieczenia danych i niekorzystania z nich do własnych celów.

Cookies

Na naszych stronach używamy znaczników internetowych takich jak pliki np. cookie lub local storage do zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu personalizowania treści i reklam oraz analizowania ruchu na stronach, aplikacjach i w Internecie. W ten sposób technologię tę wykorzystują również podmioty z Grupy SAGIER oraz nasi Zaufani Partnerzy, którzy także chcą dopasowywać reklamy do Twoich preferencji. Cookies to dane informatyczne zapisywane w plikach i przechowywane na Twoim urządzeniu końcowym (tj. twój komputer, tablet, smartphone itp.), które przeglądarka wysyła do serwera przy każdorazowym wejściu na stronę z tego urządzenia, podczas gdy odwiedzasz strony w Internecie. Szczegółową informację na temat plików cookie i ich funkcjonowania znajdziesz pod tym linkiem. Pod tym linkiem znajdziesz także informację o tym jak zmienić ustawienia przeglądarki, aby ograniczyć lub wyłączyć funkcjonowanie plików cookies itp. oraz jak usunąć takie pliki z Twojego urządzenia.

Twoje uprawnienia

Przysługują Ci następujące uprawnienia wobec Twoich danych i ich przetwarzania przez nas, inne podmioty z Grupy SAGIER i Zaufanych Partnerów:
1. Jeśli udzieliłeś zgody na przetwarzanie danych możesz ją w każdej chwili wycofać (cofnięcie zgody oczywiście nie uchyli zgodności z prawem przetwarzania już dokonanego na jej podstawie);
2. Masz również prawo żądania dostępu do Twoich danych osobowych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do przeniesienia danych, wyrażenia sprzeciwu wobec przetwarzania danych oraz prawo do wniesienia skargi do organu nadzorczego, którym w Polsce jest Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych. Pod tym adresem znajdziesz dodatkowe informacje dotyczące przetwarzania danych i Twoich uprawnień.