Alina Bosak
Dodano: 04-08-2016
Fot. Fundacja Imago Mundi
Przed wojną w Dębicy prowadziła zakład fotograficzny niezwykła artystka – Stefania Gurdowa z Czernych. Wyjątkowa i wybitna. Pozostałe po niej archiwum wyrzucono na śmietnik! Dopiero w 1997 roku odkryto zbiór płyt fotograficznych na strychu jednej z dębickich kamienic. Dziś wykonanymi przez Gurdową portretami zachwyca się cały świat. Będzie je też można zobaczyć w Galerii Nierzeczywistej w Rzeszowie.
Biografia Stefanii Gurdowej i wydobywanie jej zdjęć z zapomnienia to historia niezwykła i ciekawa. Wybitna polska fotografka związana była z Podkarpaciem przez kilkanaście lat i można stwierdzić, że to właśnie dzięki Podkarpaciu jej dorobek ocalał, chociaż nie tu się urodziła i nie tu przechowywane są dziś jej prace.
Stefania Gurdowa z Czernych przyszła na świat w Bochnii, w Wigilię roku 1888. W rodzinie nie brakowało artystycznych talentów i pasji – jej ojciec był kapelmistrzem orkiestry, a Stefania potrafiła grać na cytrze. Jednak serce skradła jej fotografia, którą interesowała się od najmłodszych lat. Pierwsze nauki pobierała u bocheńskiego fotografa – Władysława Gargula, a potem kształciła się w tym kierunku we Lwowie, gdzie trafiła za sprawą małżeństwa z Kazimierzem Gurdą. Małżeństwo nie było udane i mimo narodzin w 1917 roku córki Zofii, zakończyło się rozwodem. Właśnie po rozstaniu z mężem, Stefania Gurdowa przeniosła się wraz z dzieckiem do Dębicy i w wybudowanej wspólnie z adwokatem Hoszardem przy ul. Słowackiego kamienicy otworzyła w 1923 roku zakład fotograficzny. Działał on w tym mieście przez 14 lat, miał filie w Mielcu i Ropczycach. W czasach, kiedy kobiety dopiero musiały walczyć o swoje prawa i samodzielność, ona realizowała w pracy swoją pasję i sama zarabiała na utrzymanie. Jej zakład musiał cieszyć się dobrą sławą, skoro posiadał filie, a klientów nigdy jej nie brakowało.
Tuż przed wojną znów spakowała walizki i przeniosła się na Śląsk. Jej dwa fotograficzne zakłady przepadły w wojenne pożodze i nigdy ich już nie odzyskała. Pracowała w spółdzielni fotograficznej w Łodygowicach koło Żywca i tam zmarła w 1968 roku. Całe archiwum fotograficzne, jakie tam po niej zostało, wyrzucono na śmietnik i pewnie nikt by już dziś o Gurdowej nie pamiętał, gdyby nie odkrycie, jakiego dokonano w 1997 roku w Dębicy.
Małżeństwo Gorzyników, remontując kamienicę, w której kiedyś mieścił się zakład fotograficzny Gurdowej, odkryło na strychu zbiór 1200 szklanych płyt fotograficznych z portretami różnych osób, najpewniej klientów zakładu fotograficznego. Znalezisko trafiło do galerii miejskiej w Dębicy i tu przechowywane było przez całą dekadę, do czasu aż zainteresował się nim Andrzej Kramarz, pochodzący z Dębicy krakowski fotograf i założyciel Fundacji Imago Mundi. Wypożyczył on negatywy i przygotował wystawę w Krakowie. A kiedy się zakończyła oświadczył, że zbioru nie odda. Chociaż dyrektor dębickiej galerii protestował, zbiór pozostał w rękach Fundacji, ponieważ Andrzeja Kramarza poparli znalazcy negatywów z Dębicy oraz mieszkająca we Francji rodzina Stefanii Gurdowej. Ich zdaniem dzieło fotografki dzięki krakowskiej fundacji zostało przypomniane i wydobyte z ukrycia. Rzeczywiście, Fundacja sprawiła, że negatywy poddano konserwacji, a fotografie przedstawiono na wielu wystawach, które okazały się sukcesem, a nazwisko Gurdowej wreszcie trafiło do indeksów najwybitniejszych polskich fotografów.
Określenie Stefanii Gurdowej mianem artystka jest jak najbardziej uprawnione – uwiecznieni przez nią na płytach fotograficznych ludzie – to niezwykła galeria galicyjskich postaci, ale i studium charakterów. Gurdowa balansując między bielą i czernią, światłem i cieniem budowała wyraziste portrety. Jej modele nie przypominają papierowych postaci, ale ludzi, z których każdy ma w układzie ust, spojrzeniu oczu i cieniach na skroni ukrytą własną historię i opowieść. Być może równie fascynującą, jak ta która należy do ich portrecistki.
KOMENTARZE
Konferencja na rzecz rozwoju powiatu dębickiego
Ponad stu przedsiębiorców z powiatu dębickiego, wzięło...
Orkiestra Owsiaka gra dla najmłodszych i najstarszych
To XXI finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej...
Pendereccy laureatami nagrody specjalnej Paszportów "Polityki"
Pochodzący z Dębicy kompozytor...
Interaktywnie o zmysłach w Dębicy
Jak działają nasze zmysły? Czym różni się mono od stereo? Czy można oszukać zmysły? Między innymi na te pytanie można znaleźć odpowiedź na wystawie "Świat zmysłów" prezentowanej w Galerii Miejskiego Ośrodka Kultury...
Dębickie Opony w setce najlepiej rozwijających się spółek
Firma Oponiarska Dębica S.A. znalazła się na 54. miejscu rankingu 100 najszybciej rozwijających się spółek giełdowych magazynu ekonomicznego "Forbes". Spółka wyprzedziła...
Historyk o 13. grudnia: Jaruzelski ratował władzę komunistów
Z Arturem Brożyniakiem...
Przez wieki życie i zdrowie ratowali aptekarze!
Z dr Lidią Marią Czyż i Sylwią Tulik, autorkami książki...
Jak się kiedyś bawił Rzeszów! Kultowe "Piekiełko" i inne lokale
Z Januszem Pawlakiem...
Karnawał trwa, więc... hajda na bal!
Karnawał mamy w tym roku długi, więc wypada pobalować. Wypada? Ależ tak, to właściwe słowo, ważniejsze niż sam bal, zwłaszcza gdy lubimy nie to, co wypada lubić. Lubimy, dajmy na to, kapcie, a tu trzeba się wcisnąć...
Skacząc po głowie Innym Kobietom, niszczycie nie tylko fryzurę, ale i psychę!
Anglicy prosto z Oxfordu donoszą, że o 40 proc. wzrosło w Internecie wyszukiwanie znaczenia słowa TOXIC, czyli toksyczny. Ludzie przerażeni...
Stanisław Głodowski, prezes GC Energy: Nie liczę, że fala mnie poniesie
- W biznesie nie można zdawać się na przypadek. Kto liczy na falę, musi liczyć się również z mielizną. Trzeba określić cel i konsekwentnie do...
Pogranicznicy na koniach tylko w Bieszczadach. Już od 20 lat
W tym roku mija 20 lat służby patroli konnych Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej. To jedyna taka formacja w szeregach pograniczników w Polsce, a przy tym ważne uzupełnienie...
120 osób przyjmie do pracy Straż Graniczna. Dołącz do Watahy!
- Nabór cały czas trwa i cieszy się ogromnym zainteresowaniem. Ciągle ktoś dzwoni, pyta, czy się opłaca i jakie wymagania musi spełnić – mówi mjr Elżbieta Pikor...
Rzeszowskie Archiwum Społeczne pełne prawdziwków
Z Iloną Duszą-Kowalską, prezesem Fundacji Rzeszowskiej, która wymyśliła Rzeszowskie Archiwum Społeczne, rozmawia Alina Bosak
Krzysztof Ignaczak nowym prezesem Asseco Resovii?
- Jest coś na rzeczy, rozmowy trwają, ale póki co, nic jeszcze nie potwierdzam - komentuje nieoficjalne informacje o prezesurze w Asseco Resovii Krzysztof Ignaczak. Jego kandydatura pojawiła się po...
Nowe władze WSPiA. Kto rządzi w Rzeszowskiej Szkole Wyższej?!
Generał Józef Gdański, były Komendant Wojewódzki Policji na Podkarpaciu i Warmii i Mazurach; Teresa Kubas-Hul, była przewodnicząca Sejmiku Województwa Podkarpackiego...
