Alina Bosak
Dodano: 23-10-2017
Abraham Segal na odłonięciu pomnika Ulmów Fot. Archiwum Muzeum im. Rodziny Ulmów w Markowej
Nie byłoby dziś licznej gromadki dzieci i wnuków Abrahama Segala z Izraela, gdyby nie Cwynarowie z Markowej. Jego losy udało się lepiej poznać w 2004 roku, kiedy w Markowej odsłaniano pomnik poświęcony rodzinie Ulmów. Segal przyjechał na tę uroczystość. Udzielił wywiadu wielu dziennikarzom. –Wzruszające było spotkanie z rodziną Cwynarów, która w czasie wojny przyjęła go pod swój dach. Abraham Segal powiedział wtedy, że ma trzy matki – matkę biologiczną, żonę, którą traktuje jak matkę i panią Cwynarową - opowiada Jakub Pawłowski z Muzeum Polaków Ratujących Żydów w czasie II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej.
Abraham Segal przed wojną wraz z rodzicami i bratem mieszkał w Brzeżanach na Kresach. Jego matka pochodziła z bogatej rodziny - Benzion i Chara Doerflowie, dziadkowie Abrahama, prowadzili w Łańcucie hurtownię towarów kolonialnych i duży sklep spożywczy. W czasie wojny Segalowie rozpaczliwie szukali sposobów na ocalenie. Ojciec Abrahama cały czas przebywa w getcie w Brzeżanach, ale żonę z synami próbował ukryć u rodziny w Łańcucie. Bez powodzenia. Uciekając przed więzieniem, żona z synami wróciła do Brzeżan, a kiedy w 1943 r. rozpoczęła się likwidacja getta, znów musieli uciekać. Udało się tylko Abrahamowi. – Miał tylko 13 lat, ale wymyślił sobie pseudonim, Romek Kaliszewski - opowiada Jakub Pawłowski. - Bo zdawał sobie sprawę z tego, że gdyby posługiwał się żydowskim nazwiskiem, miałby mniejsze szanse na przetrwanie.
Zdołał dotrzeć do Lwowa i stamtąd do Łańcuta. Dziadków już nie znalazł. Tylko wujka Leona i to on zaprowadził go do rodziny Skrobaczów w Krzemienicy, prosząc, by chłopca ukryli.
- Mój ojciec prowadził w Krzemienicy sklepik, a zaopatrywał go w hurtowni dziadka Abrahama. Przyjaźnili się przed wojną – opowiada Michał Skrobacz w filmie „Świat Józefa”, nakręconym w 2009 roku. Właśnie Michał Skrobacz i jego rodzice przez chwilę ukrywali Abrahama w swoim domu na strychu, a potem pomogli mu dotrzeć do Markowej.
-Dobrze mnie karmili i uczyli pacierza – wspominał po latach Abraham Segal. Kiedy był już dobrze przygotowany do roli Romka, postanowiono, że opuści niebezpieczną kryjówkę (przez dom Skrobaczów przewijało się wielu klientów ich sklepu) i jako pastuch najmie do pracy w jakimś gospodarstwie. Dzięki wstawiennictwu pani Olbrychtowej, nauczycielki z Markowej, trafił do rodziny Cwynarów. Oficjalnie, jako syn poborcy podatkowego z Przemyśla.
- Ojciec przyjął go na prośbę Olbrychtowej – mówi w filmie „Świat Jozefa” córka Cwynara, Czesława Lonc. –Moja mama była przedobry człowiek. Miała Romka jak swojego. Ale sama słyszałam, jak mówiła do ojca: „Nasz Romek to chyba Żyd. Popatrz się, jak on tę książeczkę niesie”.
- Chciała mnie adoptować po wojnie - opowiada dziś Abraham. – Grali, że nie jestem Żydem, jak i ja grałem.
- Modlitewnik Abraham nosił pod pachą, tak jak Żydzi zwykli trzymać swoje książeczki – tłumaczy Jakub Pawłowski. - W lipcu 44, kiedy pojawiła się Armia Czerwona, Romek Kaliszewski zniknął z Markowej. Po wojnie wyemigrował do Izraela. Mieszka w Hajfie.
Przez lata pracował w kibucu i wielkiego majątku się nie dorobił, za to cieszy się dużą rodziną. Jest dumny z dzieci i wnucząt. Nie zapomniał o Polakach, którzy go ratowali. Dzięki jego świadectwu Janina Cwynar otrzymała tytuł Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, a jej nazwisko upamiętnione zostało w ogrodzie Yad Vashem w Jerozolimie, obok ponad 6 tys. nazwisk innych Polaków.
Cwynarowie u których przeżył Abraham Segal. Fot. Archiwum Muzeum im. Rodziny Ulmów w Markowej
KOMENTARZE
Muzeum Ulmów
Do końca 2013 roku oddanie budynku w stanie surowym, a pod koniec 2014 roku oficjalne otwarcie Muzeum Polaków Ratujących Żydów...
Skanska zbuduje Muzeum im. Ulmów w Markowej
Firma Skanska za 5,6 mln zł zbuduje Muzeum Polaków Ratujących...
17 marca - otwarcie Muzeum Ulmów
17 marca, tydzień przed 72. rocznicą śmierci rodziny Ulmów z Markowej k. Łańcuta...
Przed otwarciem muzeum w Markowej. Ulmowie- bohaterowie narodowi
Muzeum w początkowej fazie było poświęcone tylko mieszkańcom Podkarpacia, którzy ratowali Żydów i ginęli za te czyny, ale w ub. roku, z inicjatywy zarządu województwa...
"Dzieci Hioba". W Siemaszkowej premiera na otwarcie Muzeum Ulmów
Spektakl dotyczy narodu żydowskiego, jednak doszukać się można także fragmentów o holokauście każdego z nas. Dotyczy on wszystkich zamordowanych, gnębionych, uciśnionych...
Odszedł Jerzy Dynia, z nim kawałek muzycznej historii Rzeszowa
- Mój życiorys napisany...
Nie żyje Janusz Szuber. Wybitny poeta miał 72 lata
W niedzielę rano, 1 Listopada, zmarł jeden z najwybitniejszych współczesnych polskich poetów, Janusz Szuber. W poniedziałek trafił na oddział intensywnej terapii leskiego szpitala, od wtorku...
Marszałek Władysław Ortyl z koronawirusem
Marszałek województwa, Władysław Ortyl ma koronawirusa i przebywa w izolacji domowej. Informację w piątek rano przekazał Tomasz Leyko, rzecznik prasowy Podkarpackiego Urzędu Marszałkowskiego.
Zuza z Czarnych Rzeszów marzy o karierze Igi Świątek
Paryski sukces Igi Świątek wprawił w euforię polskich fanów tenisa. Mistrzyni Rolanda Garrosa z miejsca stała się źródłem dodatkowej motywacji dla młodych adeptów tego sportu. O...
Nie żyje Barbara Wyrzykowska, łączniczka Powstania Warszawskiego
29 września zmarła Barbara Wyrzykowska, łączniczka Powstania Warszawskiego - pseudonim "mała Basia", działaczka Solidarności i wieloletni pracownik naukowy. Miała...
Karol Palczak z Krzywczy: Maluję, odkąd pamiętam
Z Karolem Palczakiem, malarzem z Krzywczy, rozmawia Antoni Adamski
Odeszli w 2020 roku, zostali w pamięci...
Żeglarz Henryk Jaskuła, łącznika Powstania Warszawskiego Barbara Wyrzykowska, twórca wydziału budownictwa i były rektor Politechniki Rzeszowskiej prof. Stanisław Kuś, pierwszy wicewojewoda podkarpacki Wiesław...
Zachód już znamy. Możemy produkować lepiej, zamiast narzekać, zmienić podejście
- Chcemy wymyślać nowe rozwiązania, wyprzedzać innych. Podkarpacki przemysł części dla motoryzacji i wiele innych branż...
Stanisław Sienko, wiceprezydent Rzeszowa zakażony koronawirusem
W środę, 28 października Stanisław Sieńko otrzymał pozytywny wynik testu na koronawirusa. I choć Maciej Chłodnicki, rzecznik prezydenta Rzeszowa, przyznaje, że nie...
