Alina Bosak
Dodano: 23-10-2017
Abraham Segal na odłonięciu pomnika Ulmów Fot. Archiwum Muzeum im. Rodziny Ulmów w Markowej
Nie byłoby dziś licznej gromadki dzieci i wnuków Abrahama Segala z Izraela, gdyby nie Cwynarowie z Markowej. Jego losy udało się lepiej poznać w 2004 roku, kiedy w Markowej odsłaniano pomnik poświęcony rodzinie Ulmów. Segal przyjechał na tę uroczystość. Udzielił wywiadu wielu dziennikarzom. –Wzruszające było spotkanie z rodziną Cwynarów, która w czasie wojny przyjęła go pod swój dach. Abraham Segal powiedział wtedy, że ma trzy matki – matkę biologiczną, żonę, którą traktuje jak matkę i panią Cwynarową - opowiada Jakub Pawłowski z Muzeum Polaków Ratujących Żydów w czasie II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej.
Abraham Segal przed wojną wraz z rodzicami i bratem mieszkał w Brzeżanach na Kresach. Jego matka pochodziła z bogatej rodziny - Benzion i Chara Doerflowie, dziadkowie Abrahama, prowadzili w Łańcucie hurtownię towarów kolonialnych i duży sklep spożywczy. W czasie wojny Segalowie rozpaczliwie szukali sposobów na ocalenie. Ojciec Abrahama cały czas przebywa w getcie w Brzeżanach, ale żonę z synami próbował ukryć u rodziny w Łańcucie. Bez powodzenia. Uciekając przed więzieniem, żona z synami wróciła do Brzeżan, a kiedy w 1943 r. rozpoczęła się likwidacja getta, znów musieli uciekać. Udało się tylko Abrahamowi. – Miał tylko 13 lat, ale wymyślił sobie pseudonim, Romek Kaliszewski - opowiada Jakub Pawłowski. - Bo zdawał sobie sprawę z tego, że gdyby posługiwał się żydowskim nazwiskiem, miałby mniejsze szanse na przetrwanie.
Zdołał dotrzeć do Lwowa i stamtąd do Łańcuta. Dziadków już nie znalazł. Tylko wujka Leona i to on zaprowadził go do rodziny Skrobaczów w Krzemienicy, prosząc, by chłopca ukryli.
- Mój ojciec prowadził w Krzemienicy sklepik, a zaopatrywał go w hurtowni dziadka Abrahama. Przyjaźnili się przed wojną – opowiada Michał Skrobacz w filmie „Świat Józefa”, nakręconym w 2009 roku. Właśnie Michał Skrobacz i jego rodzice przez chwilę ukrywali Abrahama w swoim domu na strychu, a potem pomogli mu dotrzeć do Markowej.
-Dobrze mnie karmili i uczyli pacierza – wspominał po latach Abraham Segal. Kiedy był już dobrze przygotowany do roli Romka, postanowiono, że opuści niebezpieczną kryjówkę (przez dom Skrobaczów przewijało się wielu klientów ich sklepu) i jako pastuch najmie do pracy w jakimś gospodarstwie. Dzięki wstawiennictwu pani Olbrychtowej, nauczycielki z Markowej, trafił do rodziny Cwynarów. Oficjalnie, jako syn poborcy podatkowego z Przemyśla.
- Ojciec przyjął go na prośbę Olbrychtowej – mówi w filmie „Świat Jozefa” córka Cwynara, Czesława Lonc. –Moja mama była przedobry człowiek. Miała Romka jak swojego. Ale sama słyszałam, jak mówiła do ojca: „Nasz Romek to chyba Żyd. Popatrz się, jak on tę książeczkę niesie”.
- Chciała mnie adoptować po wojnie - opowiada dziś Abraham. – Grali, że nie jestem Żydem, jak i ja grałem.
- Modlitewnik Abraham nosił pod pachą, tak jak Żydzi zwykli trzymać swoje książeczki – tłumaczy Jakub Pawłowski. - W lipcu 44, kiedy pojawiła się Armia Czerwona, Romek Kaliszewski zniknął z Markowej. Po wojnie wyemigrował do Izraela. Mieszka w Hajfie.
Przez lata pracował w kibucu i wielkiego majątku się nie dorobił, za to cieszy się dużą rodziną. Jest dumny z dzieci i wnucząt. Nie zapomniał o Polakach, którzy go ratowali. Dzięki jego świadectwu Janina Cwynar otrzymała tytuł Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, a jej nazwisko upamiętnione zostało w ogrodzie Yad Vashem w Jerozolimie, obok ponad 6 tys. nazwisk innych Polaków.
Cwynarowie u których przeżył Abraham Segal. Fot. Archiwum Muzeum im. Rodziny Ulmów w Markowej
KOMENTARZE
Muzeum Ulmów
Do końca 2013 roku oddanie budynku w stanie surowym, a pod koniec 2014 roku oficjalne otwarcie Muzeum Polaków Ratujących Żydów...
Skanska zbuduje Muzeum im. Ulmów w Markowej
Firma Skanska za 5,6 mln zł zbuduje Muzeum Polaków Ratujących...
17 marca - otwarcie Muzeum Ulmów
17 marca, tydzień przed 72. rocznicą śmierci rodziny Ulmów z Markowej k. Łańcuta...
Przed otwarciem muzeum w Markowej. Ulmowie- bohaterowie narodowi
Muzeum w początkowej fazie było poświęcone tylko mieszkańcom Podkarpacia, którzy ratowali Żydów i ginęli za te czyny, ale w ub. roku, z inicjatywy zarządu województwa...
"Dzieci Hioba". W Siemaszkowej premiera na otwarcie Muzeum Ulmów
Spektakl dotyczy narodu żydowskiego, jednak doszukać się można także fragmentów o holokauście każdego z nas. Dotyczy on wszystkich zamordowanych, gnębionych, uciśnionych...
Tradycyjne smaki Podkarpacia. Kozie sery z Beskidu Niskiego
Ojciec, dwóch synów, a teraz jeszcze...
Ogrody Magdaleny z Dzieduszyckich Morskiej. Historia Podkarpacia
...Zarzecze zachwycający...
W dobie koronawirusa najwięcej trzeba nam zdrowego rozsądku!
Z lek. med. Andrzejem Włodyką, specjalistą medycyny ratunkowej, kierownikiem Izby Przyjęć w SP ZOZ MSWiA w Rzeszowie, rozmawia Aneta Gieroń
Zmarł Marcin Kalita - dziennikarz Radia Rzeszów
Dziś zmarł w szpitalu Marcin Kalita, dziennikarz Radia Rzeszów, współpracownik wielu czasopism. Miał 45 lat. Jego specjalnością były wywiady z gwiazdami sceny i estrady.
Janusz Stachyra: W żużlu sukces rodzi się w bólach!
Rok 1991. Mecz żużlowy Stali Westa Rzeszów z Wybrzeżem Gdańsk. Janusz Stachyra zderza się na torze z Anglikiem Marvynem Coxem i doznaje wieloodłamowego złamania obojczyka. W powtórzonym...
Lutek, co miał szałas na połoninie. Książka o Lutku Pińczuku
Najsłynniejszy gospodarz na Połoninie Wetlińskiej – Lutek Pińczuk doczekał się książki o sobie, która w czerwcu ukaże się nakładem krośnieńskiego Wydawnictwa...
Jacek Hazuka: Chciałbym w Polsce trochę Francji
Może gdyby w 1981 roku wiedział, że mur berliński padnie, nigdy by z Polski nie wyjechał? Ale też Francja dała mu szansę jako artyście.Tam doskonalił warsztat, prowadził szkołę rysunku, namalował...
80. rocznica zbrodni katyńskiej. Jak dbano, by prawda nie wyszła na jaw
Alina Bosak: Niemcy ogłosili to światu w 1943 roku, właśnie w kwietniu, 13-tego. Że znaleźli masowe groby, miejsce, gdzie bolszewicy wymordowali tysiące...
Złej książki nie czytamy, z koszmarną architekturą obcujemy na co dzień!
Ze Stanisławem Kokoszką, architektem, autorem projektów m.in. Skarbca NBP oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie, rozmawia Aneta...
Inka - północna dziewczyna z Bieszczadów podąża za marzeniem
- Potrzebuję być na północy. Moja droga idzie w tamtą stronę. Tam czuję się spokojniejsza, doświadczam pełni i szczęścia. Zaufałam pragnieniom – mówi artystka...
