Maria Eleonora Loryś otrzymała nagrodę honorową IPN „Świadek Historii”. Licząca 101 lat działaczka jest jedną z sześciu osób uhonorowanych w tym roku. Wraz z nią laureatami są: ks. biskup Edward Frankowski, Ewa Kuberna, Maciej Małozięć, mjr Franciszek Sagan i Bogusława Wąs.
Nagrody Honorowe „Świadek Historii” przyznano po raz szósty osobom szczególnie zasłużonym dla upamiętniania historii Narodu Polskiego w regionie oraz osobom wspierającym IPN w realizacji działań edukacyjnych, naukowych i wydawniczych. Laureatom wręczył je 23 października br. w Sali Kolumnowej w Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego w Rzeszowie prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Jarosław Szarek.
Jedną z nagrodzonych jest Maria Eleonora Loryś (Maria Mirecka-Loryś) – ur. 7 lutego 1916 roku, w Ulanowie nad Sanem w powiecie niskim, członkini Związku Akademickiego Młodzieży Wszechpolskiej, działaczka konspiracji w czasach II wojny światowej, kapitan Armii Krajowej, działaczka polonijna, zaangażowana szczególnie w pomoc dla Polaków na wschodzie, wiceprzewodniczącą Rady Naczelnej Stronnictwa Narodowego. Obecnie mieszka w Polsce. Od lat współpracuje aktywnie z Polsko-Amerykańską Fundacją Kultury na Florydzie, Światowym Kongresem Kresowian i wieloma innymi organizacjami pozarządowymi z terenu województwa podkarpackiego i Stalowej Woli. Jest autorką książek: „Odszukane w pamięci. Zapiski o rodzinie, pracy, przyjaźni”, a także „Przede wszystkim Polska. Zapiski amerykańskie z lat 1952–2010” (wyd. IPN). Na temat jej życia i działalności powstały dwa filmy dokumentalne „Szkic do życiorysu” i „ Nie tylko pamięć pozostała” autorstwa red. Ewy Szakalickiej.
Nagrodę otrzymał także 80-letni ks. bp Edward Marian Frankowski, pochodzący z Kępy Rzeczyckiej kapelan NSZZ „Solidarność” w latach 1980–1992, biskup pomocniczy przemyski w latach 1989–1992, biskup pomocniczy sandomierski w latach 1992–2012, a od 2012 biskup senior diecezji sandomierskiej.
Mjr Franciszek Sagan, ps. „Grabik” urodzony 23 marca 1921 roku w Rudnej Wielkiej, jedną trzecią swego życia poświęcił Armii Krajowej. Wpierw jako żołnierz ZWZ-AK, walczący w latach 1940-1944 na terenie Inspektoratu Rzeszów, a przez ostatnie 27 lat jako prezes Koła Nr 2 Światowego Związku Żołnierzy AK w Rzeszowie.
Laureatka nagrody IPN, Ewa Kuberna, działaczka Solidarności od 1980 roku. Sekretarka Komitetu Zakładowego „S” w Hucie Stalowa Wola, gdzie pracowała do 1983 roku. Internowana w czasie stan wojennego i parokrotnie skazywana oraz więziona za działalność w Solidarności. W tym okresie, latach 1983-1991, przez cały czas pozostawała pracownikiem i animatorką Duszpasterskiego Ośrodka Kultury Chrześcijańskiej przy kościele MB Królowej Polski w Stalowej Woli. Redaktor solidarnościowych czasopism, prezes Towarzystwa Dobroczynnego w Stalowej Woli.
Fot. PUW
Jako „Świadek Historii” uhonorowany został także Maciej Małozięć, wiceprezes Zarządu Okręgu Tarnów oraz sekretarz Światowego Związku Żołnierzy AK Środowiska 5 Pułku Strzelców Konnych AK w Dębicy. Organizator uroczystości patriotyczno-religijnych na terenie powiatu dębickiego i województwa małopolskiego, m.in. cyklu przedsięwzięć z okazji Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”. Autorem kilkudziesięciu artykułów naukowych z zakresu historii najnowszej i pedagogiki, 3 monografii książkowych, redaktor 2 prac zbiorowych, autor haseł encyklopedycznych oraz artykułów prasowych.
Narodzona została również Bogusława Wąs, pochodząca z Krasnego autorka artykułów dotyczących ofiar II wojny światowej i losów AK-owców. Walczyła o upamiętnienie AK-owca Władysława Skubisza straconego przez NKWD. Współpracuje z Oddziałowym Biurem Poszukiwań i Identyfikacji w Rzeszowie, pozyskując liczne kontakty z rodzinami ofiar reżimu komunistycznego.
