Reklama
REKLAMA
Automatycznie wyświetlimy artykuł za 10 sekund
Przejdź do artykułu
Reklama
Reklama

Kto z Podkarpacia ma szansę na Listę UNESCO?

A A A
Z Anną Fortuną-Marek, kierowniczką Narodowego Instytutu Dziedzictwa - Oddział Terenowy w Rzeszowie, rozmawia Antoni Adamski

Dodano: 12-01-2014

Anna Fortuna-Marek. Fot. Tadeusz Poźniak

Anna Fortuna-Marek. Fot. Tadeusz Poźniak

Antoni Adamski: Czym jest Lista Światowego Dziedzictwa UNESCO?
 
Anna Fortuna - Marek: Lista gromadzi zabytki ze wszystkich kontynentów. Jej oryginalność polega na połączeniu pojęć kultury i natury. Stąd na Liście Światowego Dziedzictwa znajdują się zarówno zabytki architektury i zespoły budowlane, jak i pomniki przyrody lub formacje geologiczne i fizjograficzne, a także krajobrazy kulturowe – wspólne dzieła człowieka i przyrody. Uznano, że tożsamość kulturowa narodów i społeczności kształtuje się w określonym środowisku naturalnym, a krajobraz często jest inspiracją do tworzenia dzieł architektury. Obecnie na liście figuruje niemal 1000 obiektów. Ponad 75 procent z nich to dobra kultury.
 
Kto i co decyduje o wpisie na Listę?
 
Wniosek o wpis na Listę Światowego Dziedzictwa składa Państwo, na terytorium którego znajduje się dane miejsce, a decyzję o wpisie podejmuje Komitet Światowego Dziedzictwa po zasięgnięciu opinii ICOMOS (Międzynarodowa Rada Ochrony Zabytków)  lub IUCN (Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody). Żeby dobro zostało uznane za warte umieszczenia na Liście UNESCO musi posiadać tzw. „wyjątkową uniwersalną wartość”. Ocena dóbr ma charakter porównawczy. Dobro musi spełniać jedno lub więcej z 10 kryteriów ustanowionych przez Komitet (6 dla dóbr architektury i 4 dla dóbr natury), spełniać warunek integralności (wszystkie dobra) i autentyczności (dobra kulturowe) oraz posiadać efektywny system ochrony i zarządzania. Każde dobro musi mieć określone granice oraz wyznaczone tzw. strefy buforowe. Konieczne jest zatem także zagwarantowanie prawnej ochrony otoczenia zabytku. 

TO MOŻE CIĘ ZAINTRESOWAĆ

Reklama
 
Proszę o konkretne przykłady. Narodowy Instytut Dziedzictwa przygotowywał wniosek i pilotował wpis karpackich cerkwi na Listę UNESCO. Jak te przygotowania wyglądały?
 
Rozpoczęliśmy je w 2009 r. Najpierw grono fachowców z Warszawy i Ukrainy dokonało przeglądu kilkudziesięciu cerkwi w Polsce i na Ukrainie. Wyłoniono 16 obiektów, prezentujących różne typy sakralnej architektury cerkiewnej: łemkowskiej, bojkowskiej, halickiej, huculskiej.  Następnie w NID i jego oddziałach terenowych w Krakowie i Rzeszowie oraz na Ukrainie rozpoczęto prace nad przygotowaniem wniosku, który jest bardzo obszernym opracowaniem (dostępny na stronie http://whc.unesco.org/uploads/nominations/1424.pdf). Zgodnie z procedurą, dobro to zostało zgłoszone na tzw. Listę Informacyjną, a potem wniosek oficjalnie złożony w Paryżu.  Wszystkie dane zawarte we wniosku zostały następnie zweryfikowane  przez eksperta ICOMOS-u, który sprawdził w terenie wszystkie 16 cerkwi. 
 
Co daje wpis na listę UNESCO?
 
To ogromne wyróżnienie, nobilitacja i promocja, gdyż Lista gromadzi najcenniejsze wytwory człowieka i wyjątkowe zespoły przyrodnicze. Obecność na Liście UNESCO, to obecność w gronie obiektów tej klasy co Wenecja, katedra Notre-Dame w Paryżu, egipskie piramidy, mur chiński czy Wersal. Prestiż przekłada się na liczbę turystów np. we wpisanym w 1997 r. francuskim Carcassonne liczba odwiedzających wzrosła pięciokrotnie. Takie obiekty mają też pierwszeństwo w przyznawaniu wszelkiego rodzaju funduszy i dotacji.
 
Czy polskich dóbr nie jest na tej Liście zbyt mało?
 
Mamy obecnie 14 wpisów (obiektów znacznie więcej), w tym 13 dóbr kultury. Daje to nam niezłą pozycję wśród krajów europejskich.
Reklama
 
Czy musimy czekać następne osiem lat na kolejny wpis? Propozycje nasuwają się same: np. zamki w Krasiczynie i Baranowie Sandomierskim.
 
Miejmy nadzieję, że kolejny wpis dokona się szybciej, ale pamiętajmy, że umieszczenie na Liście nie jest prostą sprawą. Wyjątkowych zamków jest na tej Liście wiele. Coraz trudniej też wpisać na nią jakiś zabytek europejski – nawet wysokiej klasy. 

Jakie szanse wpisu ma miasto Przemyśl i sanktuarium w Leżajsku?
 
Sądzę, iż niewielkie. Zabytkowe miasta i wspaniałe klasztory mają już wielu reprezentantów na Liście. 
 
A czy mają szanse jeszcze jakieś obiekty z Podkarpacia?
 
 Już jakiś czas temu pojawiały się pomysły wpisu Twierdzy Przemyśl jako wpis seryjny i transgraniczny z innymi fortyfikacjami habsburskimi czy też skansenu naftowego w Bóbrce, gdzie zachowała się pierwsza na świecie kopalnia ropy naftowej  (choć o to pierwszeństwo powstał spór z pewną kopalnią w USA). Pamiętać jednak trzeba, że najpierw kraj musi zgłosić potencjalną kandydaturę na tzw. Listę Informacyjną.  Tylko z tej Listy mogą być zgłaszane nowe nominacje. Obecnie nie ma na niej żadnego dobra z Podkarpacia.

Co  mają robić samorządy, które chcą dobrze utrzymywać i promować swoje zabytki, a nie mają szans by dostać się na Listę UNESCO? 
 
 W Polsce istnieją cztery formy ochrony zabytków: wpis  do rejestru zabytków, uznanie za Pomnik Historii, utworzenie parku kulturowego lub odpowiedni zapis w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Mogą wybrać jedną z nich...
 
...i popaść w kłopoty.

To zależy od tego, czy dany samorząd traktuje swoje zabytki jako niepotrzebny ciężar, czy też np. jako sposób na przyciągnięcie turystów. To nierzadko jedyna szansa rozwoju po upadku socjalistycznego przemysłu. Dużym prestiżem jest znalezienie się w gronie Pomników Historii. Obecnie figurują w nim tylko dwa zabytki z naszego regionu: zespół klasztorny oo. Bernardynów w Leżajsku i zespół zamkowo-parkowy w Łańcucie. W roku 2003 odmówiono takiego wpisu władzom Jarosławia, uznając iż jego zabytki są w złym stanie. Miasto powołało więc park kulturowy: obszar szczególnej ochrony, który ma pomóc ocalić starówkę. 
Reklama
 
Kto jeszcze wystąpił z inicjatywą utworzenia parku kulturowego?
 
Nikt, żaden z samorządów, choć to przecież szansa dla Krosna, Przemyśla, Dukli czy Kalwarii Pacławskiej oraz wielu innych miejscowości. 
 
 
W czerwcu 2013 roku na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO wpisanych zostało 16 drewnianych cerkwi z polskiego i ukraińskiego regionu Karpat. Wpis na Listę obejmuje 8 polskich obiektów, w tym cztery z Podkarpacia.  Są to: cerkiew św. Paraskiewy w Radrużu, cerkiew Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy w Chotyńcu, cerkiew św. Michała Archanioła w Smolniku, cerkiew św. Michała Archanioła w Turzańsku.
 
Obecnie na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO znajduje się 14 dóbr z terenu Polski (alfabetycznie): Auschwitz Birkenau, niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady; Drewniane cerkwie w polskim i ukraińskim regionie Karpat: (w Polsce: Radruż, Chotyniec, Smolnik, Turzańsk, Powroźnik, Owczary, Kwiatoń, Brunary Wyżne); Hala Stulecia we Wrocławiu; Historyczne centrum Krakowa; Historyczne centrum Warszawy; Kalwaria Zebrzydowska: manierystyczny zespół architektoniczno-krajobrazowy oraz park pielgrzymkowy; Kościoły drewniane południowej Małopolski: Binarowa, Blizne, Dębno, Haczów, Lipnica Murowana, Sękowa; Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy; Królewskie Kopalnie Soli w Wieliczce i Bochni; Miasto średniowieczne w Toruniu; Park Mużakowski; Puszcza Białowieska; Stare miasto w Zamościu; Zamek krzyżacki w Malborku.
Reklama
Reklama
Reklama
zobacz więcej

POLECANE

RZESZÓW WEATHER
Reklama

NASI PARTNERZY

zamknij

Szanowny Czytelniku !

Zanim klikniesz „Zgadzam się” lub zamkniesz to okno, prosimy o przeczytanie tej informacji. Prosimy w niej o Twoją dobrowolną zgodę na przetwarzanie Twoich danych osobowych przez naszych partnerów biznesowych oraz przekazujemy informacje o tzw. cookies i o przetwarzaniu przez nas Twoich danych osobowych. Klikając „Zgadzam się” lub zamykając okno, zgadzasz się na poniższe. Możesz też odmówić zgody lub ograniczyć jej zakres.

Zgoda

Jeśli chcesz zgodzić się na przetwarzanie przez Zaufanych Partnerów Grupy SAGIER Twoich danych osobowych, które udostępniasz w historii przeglądania stron i aplikacji internetowych, w celach marketingowych (obejmujących zautomatyzowaną analizę Twojej aktywności na stronach internetowych i w aplikacjach w celu ustalenia Twoich potencjalnych zainteresowań dla dostosowania reklamy i oferty) w tym na umieszczanie znaczników internetowych (cookies itp.) na Twoich urządzeniach i odczytywanie takich znaczników, kliknij przycisk „Przejdź do serwisu” lub zamknij to okno.
Jeśli nie chcesz wyrazić zgody, kliknij „Nie teraz”. Wyrażenie zgody jest dobrowolne. Możesz edytować zakres zgody, w tym wycofać ją całkowicie, przechodząc na naszą stronę polityki prywatności. Powyższa zgoda dotyczy przetwarzania Twoich danych osobowych w celach marketingowych Zaufanych Partnerów. Zaufani Partnerzy to firmy z obszaru e-commerce i reklamodawcy oraz działające w ich imieniu domy mediowe i podobne organizacje, z którymi Grupa SAGIER współpracuje.
Podmioty z Grupy SAGIER w ramach udostępnianych przez siebie usług internetowych przetwarzają Twoje dane we własnych celach marketingowych w oparciu o prawnie uzasadniony, wspólny interes podmiotów Grupy SAGIER. Przetwarzanie takie nie wymaga dodatkowej zgody z Twojej strony, ale możesz mu się w każdej chwili sprzeciwić. O ile nie zdecydujesz inaczej, dokonując stosownych zmian ustawień w Twojej przeglądarce, podmioty z Grupy SAGIER będą również instalować na Twoich urządzeniach pliki cookies i podobne oraz odczytywać informacje z takich plików. Bliższe informacje o cookies znajdziesz w akapicie „Cookies” pod koniec tej informacji.

Administrator danych osobowych

Administratorami Twoich danych są podmioty z Grupy SAGIER czyli podmioty z grupy kapitałowej SAGIER, w której skład wchodzą Sagier Sp. z o.o. ul. Mieszka I 48/50, 35-303 Rzeszów oraz Podmioty Zależne. Ponadto, w świetle obowiązującego prawa, administratorami Twoich danych w ramach poszczególnych Usług mogą być również Zaufani Partnerzy, w tym klienci.
PODMIOTY ZALEŻNE:
http://www.biznesistyl.pl/
http://poradnikbudowlany.eu/
http://modnieizdrowo.pl/
http://www.sagier.pl/
Jeżeli wyrazisz zgodę, o którą wyżej prosimy, administratorami Twoich danych osobowych będą także nasi Zaufani Partnerzy. Listę Zaufanych Partnerów możesz sprawdzić w każdym momencie na stronie naszej polityki prywatności i tam też zmodyfikować lub cofnąć swoje zgody.

Podstawa i cel przetwarzania

Twoje dane przetwarzamy w następujących celach:
• 1. Jeśli zawieramy z Tobą umowę o realizację danej usługi (np. usługi zapewniającej Ci możliwość zapoznania się z jednym z naszych serwisów w oparciu o treść regulaminu tego serwisu), to możemy przetwarzać Twoje dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.
• 2. Zapewnianie bezpieczeństwa usługi (np. sprawdzenie, czy do Twojego konta nie loguje się nieuprawniona osoba), dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszanie naszych usług i dopasowanie ich do potrzeb i wygody użytkowników (np. personalizowanie treści w usługach), jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług (np. jeśli interesujesz się motoryzacją i oglądasz artykuły w biznesistyl.pl lub na innych stronach internetowych, to możemy Ci wyświetlić reklamę dotyczącą artykułu w serwisie biznesistyl.pl/automoto. Takie przetwarzanie danych to realizacja naszych prawnie uzasadnionych interesów.
• 3. Za Twoją zgodą usługi marketingowe dostarczą Ci nasi Zaufani Partnerzy oraz my dla podmiotów trzecich. Aby móc pokazać interesujące Cię reklamy (np. produktu, którego możesz potrzebować) reklamodawcy i ich przedstawiciele chcieliby mieć możliwość przetwarzania Twoich danych związanych z odwiedzanymi przez Ciebie stronami internetowymi. Udzielenie takiej zgody jest dobrowolne, nie musisz jej udzielać, nie pozbawi Cię to dostępu do naszych usług. Masz również możliwość ograniczenia zakresu lub zmiany zgody w dowolnym momencie.

Twoje dane przetwarzane będą do czasu istnienia podstawy do ich przetwarzania, czyli w przypadku udzielenia zgody do momentu jej cofnięcia, ograniczenia lub innych działań z Twojej strony ograniczających tę zgodę, w przypadku niezbędności danych do wykonania umowy, przez czas jej wykonywania i ewentualnie okres przedawnienia roszczeń z niej (zwykle nie więcej niż 3 lata, a maksymalnie 10 lat), a w przypadku, gdy podstawą przetwarzania danych jest uzasadniony interes administratora, do czasu zgłoszenia przez Ciebie skutecznego sprzeciwu.

Przekazywanie danych

Administratorzy danych mogą powierzać Twoje dane podwykonawcom IT, księgowym, agencjom marketingowym etc. Zrobią to jedynie na podstawie umowy o powierzenie przetwarzania danych zobowiązującej taki podmiot do odpowiedniego zabezpieczenia danych i niekorzystania z nich do własnych celów.

Cookies

Na naszych stronach używamy znaczników internetowych takich jak pliki np. cookie lub local storage do zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu personalizowania treści i reklam oraz analizowania ruchu na stronach, aplikacjach i w Internecie. W ten sposób technologię tę wykorzystują również podmioty z Grupy SAGIER oraz nasi Zaufani Partnerzy, którzy także chcą dopasowywać reklamy do Twoich preferencji. Cookies to dane informatyczne zapisywane w plikach i przechowywane na Twoim urządzeniu końcowym (tj. twój komputer, tablet, smartphone itp.), które przeglądarka wysyła do serwera przy każdorazowym wejściu na stronę z tego urządzenia, podczas gdy odwiedzasz strony w Internecie. Szczegółową informację na temat plików cookie i ich funkcjonowania znajdziesz pod tym linkiem. Pod tym linkiem znajdziesz także informację o tym jak zmienić ustawienia przeglądarki, aby ograniczyć lub wyłączyć funkcjonowanie plików cookies itp. oraz jak usunąć takie pliki z Twojego urządzenia.

Twoje uprawnienia

Przysługują Ci następujące uprawnienia wobec Twoich danych i ich przetwarzania przez nas, inne podmioty z Grupy SAGIER i Zaufanych Partnerów:
1. Jeśli udzieliłeś zgody na przetwarzanie danych możesz ją w każdej chwili wycofać (cofnięcie zgody oczywiście nie uchyli zgodności z prawem przetwarzania już dokonanego na jej podstawie);
2. Masz również prawo żądania dostępu do Twoich danych osobowych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do przeniesienia danych, wyrażenia sprzeciwu wobec przetwarzania danych oraz prawo do wniesienia skargi do organu nadzorczego, którym w Polsce jest Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych. Pod tym adresem znajdziesz dodatkowe informacje dotyczące przetwarzania danych i Twoich uprawnień.